Gezonde voeding
Brandstoffen
Bouwstenen
Regulerende stoffen
Voedingsdriehoek
Dat een gezonde voeding belangrijk is weet iedereen wel! Welke voeding en hoeveel gezond is weet men doorgans minder goed. Vooral voor mensen die regelmatig sport beoefenen, is het opnemen van de juiste voedingsdosis en inhoud uiterst belangrijk.
Een gezonde en evenwichtige voeding volstaat om te voldoen aan de dagelijkse noden van het lichaam, zelfs als men geregeld licht tot matig fysieke activiteit, zoals wandelen, beoefend. Supplementaire sportvoeding is zeker niet noodzakelijk!
Belangrijker is het om te letten op wat je eet. Men moet er wel op letten meer te drinken dan een sedentair iemand. Voor, indien mogelijk tijdens en na de inspanning!! Heel veel van de chemische energie van het lichaam wordt verkwist onder de vorm van warmte, die verloren gaat via het zweet. Het lichaam kan bij een sportieve inspanning één of meer liters zweet per uur verliezen. Als er onvoldoende gedronken wordt, wordt dit te weinig gecompenseerd en zal het lichaam minder goed presteren.
De samenstelling en de hoeveelheid van het ingenomen voedsel bepalen in grote mate de componenten die het lichaam ter beschikking krijgt voor het dekken van de energiebehoefte, voor de groei en voor de vernieuwing van lichaamsweefsels. We delen voedingsstoffen vaak in op basis van hun functie: (1) brandstoffen, (2) bouwstenen en (3) regulerende stoffen. Een ander belangrijk onderscheid is het verschil tussen essentiële voedingsstoffen (voedingsstoffen die in de voeding moeten aanwezig zijn omdat het lichaam ze niet zelf kan aanmaken) en niet-essentiële voedingsstoffen (voedingsstoffen die het lichaam zelf kan aanmaken).
Brandstoffen
De brandstoffen leveren onder normale omstandigheden de nodige energie voor de cellulaire processen. De grootste energieleveranciers per gram voedingsstof zijn de vetten. De totale energiebehoefte van een persoon hangt af van het geslacht, leeftijd en gewicht maar ook van de lichamelijke activiteit. De energiebehoefte daalt in functie van de leeftijd. Op jonge leeftijd wordt een deel van de energie aangewend voor de groei. Later is vooral de lichamelijke activiteit van belang. In onze sedentaire samenleving met een overvloed aan voedsel worden we veeleer geconfronteerd met een te hoge energie-inname wat kan leiden tot obesitas. Een Westers voedingspatroon is meestal te vet en te rijk aan eiwitten.
Bouwstenen
Eiwitten zorgen voor de groei van het lichaam en zijn zodoende vooral op jonge leeftijd erg belangrijk.
Regulerende stoffen
De vitamines behoren tot de essentiële voedingsstoffen. Ze kunnen niet door het lichaam zelf aangemaakt worden. Bij een tekort aan vitamines of hypovitaminose kunnen verschillende opbouw- en afbraakprocessen onvolledig verlopen zodat ziekteverschijnselen kunnen ontstaan die kenmerkend zijn voor het soort vitaminetekort. In een normale gevarieerde Westerse voeding komen voldoende vitamines voor zodat voorzichtig moet omgesprongen worden met allerlei aangeboden vitamine supplementen.
Mineralen en spoorelementen behoren tot de stoffen die moeten aanwezig zijn in onze voeding. Ze worden teruggevonden in voedsel van plantaardige en dierlijke oorsprong.
De voedingsdriehoek
De voedingsdriehoek is een model dat je schematisch een idee geeft van wat men dagelijks zou moeten eten om voldoende voedingsstoffen op te nemen. Het is een recent ontwikkeld model dat steeds aan verandering onderhevig zal zijn, gezien er steeds nieuwe voedingsmiddelen en voedingsgewoontes voorkomen. Om aan de dagelijkse behoeften van de verschillende voedingsstoffen te komen moet men de verschillende voedingsmiddelen combineren en daarenboven zoveel mogelijk variëren binnen een groep.
Met de voedingsdriehoek wordt aan de drie basisprincipes van een evenwichtige voeding voldaan;
1. evenwicht: de groepen van de voedingsdriehoek moeten in de juiste verhouding gebruikt worden
2. variatie: variatie van voedingsmiddelen uit éénzelfde groep is nodig daar niet alle voedingsmiddelen de voedingsstoffen in gelijke mate bevatten.
3. Gematigdheid: binnen elke groep moet de juiste hoeveelheid gerespecteerd worden.
De aanbevelingen zijn opgesteld voor de algemene bevolking. Als je intensief sport, zware lichamelijke activiteit verricht, kun je best meer advies vragen aan een diëtist(e) over de juiste hoeveelheid, de keuze en de variatie van de voedingsmiddelen. Sportinspanningen bijvoorbeeld vragen een grotere vochtbehoefte dan de aanbevolen 1,5 liter die men in normale omstandigheden zou moeten drinken. Elk voedingsmiddel op zich levert een aantal voedingsstoffen. Eén enkel voedingsmiddel levert echter nooit alle vereiste voedingsstoffen. In het model vind je 7 groepen voedingsmiddelen die elk hun aandeel leveren in de samenstelling van een gezonde, gevarieerde en evenwichtige voeding. Enkel het topje van de voedingsdriehoek is niet noodzakelijk om een evenwichtige voeding te realiseren.
Bronvermelding: Fysieke activiteit en voeding, meting en gedragsverandering
Uitgevers: J. Borms, E. Van Assche en J. Pion, uitgegeven door het Bloso