Kinderhandboek
0-4 jaarIn dit hoofdstuk komen 37 onderwerpen over eerste hulp aan de orde, te beginnen met 3 algemene paragrafen over de EHBO-organisaties, de EHBO-trommel en de vijf belangrijkste punten van EHBO.
Informatie over plaatselijke EHBO cursussen is te verkrijgen bij:
Het Oranje Kruis
Kanaalweg 3
2584 CC Den Haag
Tel. 070-3549111
Informatie over Kinder-EHBO- cursussen is te verkrijgen bij:
Stichting Ondersteuning Kinderopvang Flevoland
Neringpassage 107
8224 JB Lelystad
Tel. 0320 242773/244259
Voor direct alarm: altijd 1-1-2 bellen
Overal waar met kleine kinderen gewerkt wordt, dient een goede verbanddoos aanwezig te zijn en iemand met een geldig EHBO diploma. Verbanddozen zijn er in alle soorten en maten. Slechts een klein aantal voldoet aan de eisen, vastgesteld door het Oranje Kruis. Een goede keuze is de grote ANWB-verbandtrommel, maar je kunt ook zelf de inhoud samenstellen.
Wat hoort er in een goede verbandtrommel aanwezig te zijn:
(Door het gemarkeerde produkt aan te klikken met de muis verschijn
informatie over wat dat produkt is en waarvoor het dient)
2 rollen vette of synthetische
watten (2 m lang, 10 cm breed)
2 pakjes witte watten à 10 gram
4 snelverbanden nr. 1
2 snelverbanden nr. 2
3 hydrofiele zwachtels (4 m lang, 6 cm
breed)
2 cambric zwachtels (4 m lang, 6 cm breed)
1 doosje steriele gaasjes (1/16 meter)
1 rol kleefpleister (5 m lang, 2,5 cm breed)
1 doosje wondpleisters
1 verbandschaar
3 driekante doeken
6 veiligheidsspelden met kinderveilige sluiting
1 splinterpincet
1 flesje Betadinejodium (let op datum houdbaarheid)
eventueel aangevuld met :
1 naald (bij splinters)
1 kartonnen oogdop
4 wattenstokjes (voor het verwijderen van
een vuiltje uit het oog)
1 digitale thermometer wegwerphandschoenen (voor bescherming tegen AIDS,
Hepatitis)
Norit (bij vergiftigingen)
vloeibare paraffine (bij bepaalde vergiftigingen)
azijn (insektensteken)
zwaluwstaartjes (om wondranden naar elkaar toe
te brengen)
metallineverband of Curapor (bij brandwonden
of schaafwonden)
wondsnelverband (klein en makkelijk aan te brengen snelverband)
bandafix (voor het snel en makkelijk vastzetten van gaasjes)
Wat kun je eraan doen
- zorg dat je weet waar de materialen uit de verbanddoos voor dienen
- zorg ervoor dat iedereen weet waar de verbanddoos staat
- laat iemand verantwoordelijk zijn voor aanvulling na gebruik
- iedere vaste medewerker een EHBO cursus laten volgen
- EHBO trommel aanschaffen die aan de eisen voldoet
- Gifwijzer op duidelijk zichtbare plaats ophangen
Waarvoor dienen de verschillende materialen uit de verbanddoos
Vette en synthetische watten
Deze watten worden gebruikt om druk uit te oefenen, b.v. bij verstuikingen
en ernstige bloedingen. Zij mogen nooit rechtstreeks op de wond gelegd
worden. De synthetische watten hebben als voordeel boven de vette watten,
dat zij vocht kunnen opnemen en niet pluizen.
Witte watten
Deze watten worden gebruikt om vocht en bloed op te nemen. Zij mogen nooit
rechtstreeks op de wond gelegd worden, maar moeten op het steriele gaasje
gelegd worden.
Snelverband
Dit is een kant en klaar verband, bestaande uit een gaasje, witte watten en
een zwachtel. Het kan snel en altijd worden aangebracht. De meest gebruikte
maten zijn nr. 1 (12x12cm) en nr. 2 (18x18cm). Naast dit snelverband is er
ook het Wondsnelverband van Hansaplast (6x8cm. Dit verband is kleiner en
makkelijker aan te brengen, wat een voordeel is bij kinderen.
Hydrofiele zwachtels
Dit zijn gewone rolletjes verband. Ze zijn bedoeld voor het vastleggen van
gaasjes en watten. De zwachtel zelf neemt ook vocht en bloed op.
Cambric zwachtels
Deze zwachtels zijn gemaakt van stevig materiaal en dienen voor het
aanleggen van drukverbanden, b.v. bij een verstuiking en bij ernstige
bloedingen.
Steriel gaas
Dit gaas is kiemvrij gemaakt. Het is zodanig verpakt, dat het gaas in een
droge omgeving ongeveer 2 jaar steriel blijft. De meest gebruikte maat is
het zogenaamde zestientje (16 stuks uit 1 vierkante meter). Het gaas wordt
gebruikt wanneer de wond te groot is voor een wondpleister.
Kleefpleister
Kleefpleister, ook wel hechtpleister genoemd, wordt gebruikt om steriele
gaasjes op de (droge) huid vast te plakken.
Wondpleister
Wondpleister bestaat uit een stukje steriel gaas vastgehecht op
kleefpleister. Er is ook wondpleister, waarvan het gaas is gedrenkt in
Betadinejodium. Het wordt gebruikt bij kleine wondjes.
Driekante doek
Deze is bedoeld voor het maken van een draagdoek en wordt gebruikt om een
gewonde arm rust en steun te geven, b.v. een mitella of een das (zie
tekening verderop).
Oogdop
Deze is eenvoudig te maken van karton (zie tekening). De oogdop kan met
kleefpleister worden vastgezet en dient om het oog te beschermen tijdens
vervoer naar de dokter.
Knip een rondje uit karton. Knip de stippellijn tot het centrum in. Trek A over B en zet het vast met een nietje of een stukje kleefpleister.
Wattenstokjes
Met behulp van een natgemaakt wattenstokje kan een vuiltje uit het oog
geveegd worden (altijd naar dichtstbijzijnde ooghoek vegen).
Zwaluwstaartje
Dit wordt gebruikt bij kleine wondjes die wat wijken. Het wordt zo
vastgeplakt, dat de wondrandjes tegen elkaar aan komen, zodat het bloeden
stopt en het wondje snel geneest.
Metallineverband
Dit is een vochtopnemend verband aan één kant met aluminium bedekt. Het
aluminium wordt op de wond gelegd, waardoor het verband niet aan de wond
plakt. Het is bijzonder geschikt voor brandwonden en schaafwonden. Het is
verkrijgbaar als wondpleister (Curapor), compres en doek.
De volgende soorten verband kunnen worden aangelegd
Drukverband
Waarvoor : het tegengaan van onderhuidse bloedingen bij een verstuiking,
zodat er geen zwelling optreedt.
Nodig : vette of synthetische watten
, cambric zwachtel
Hoe : draai de watten om de verstuikte enkel of pols heen en leg de
cambric zwachtel stevig eromheen, zodat de watten ca. 2 cm buiten de
zwachtel uitsteken (zie tekening).
Dekverband
Waarvoor : het afdekken van wonden, waarbij een pleister niet voldoende is.
Nodig : steriel gaasje , plukje
witte watten , hydrofiele zwachtel
Hoe : leg het steriele gaasje op de wond, leg daarop de witte watten en
draai de zwachtel eromheen (zie tekening boven).
Snelverband (is hetzelfde als een dekverband)
Waarvoor : het afdekken van wonden, waarbij een pleister niet voldoende is.
Nodig : snelverband
Hoe : haal het snelverband uit de verpakking, houdt het vlak boven de
wond en trek aan de zwachtels. Leg het steriele gaas op de wond en draai de
zwachtels eromheen. Let erop dat de rand van het gaas het eerst door de
zwachtels wordt bedekt.
Wonddrukverband
Waarvoor : het stelpen van ernstige bloedingen.
Nodig : snelverband of dekverband
(steriel gaas, witte watten en hydrofiele zwachtel),
vette of synthetische watten, cambric
zwachtel
Hoe : leg eerst het snelverband of dekverband aan. Draai de vette of
synthetische watten er omheen. Leg het geheel stevig vast met een cambric
zwachtel. Let erop, dat de watten aan weerszijden ca. 2 cm uitsteken.
Mitella of das
Waarvoor : het geven van rust en steun aan een gewonde arm.
- De mitella wordt gebruikt bij letsels van hand, pols en onderarm;
- de brede of smalle das wordt gebruikt bij letsels van elleboog, bovenarm,
schouder en sleutelbeen.
Nodig : driekante doek
Hoe :
- geheel uitgevouwen (mitella)
- eenmaal dubbelgevouwen (mitella voor kinderen)
- in vieren gevouwen (brede das)
- in zessen gevouwen (smalle das voor kinderen)
Voor verdere informatie over de EHBO trommel kunt u terecht bij:
Het Oranje Kruis
Kanaalweg 3
2584 CC DEN HAAG,
tel. 070-3549111
DE VIJF BELANGRIJKSTE PUNTEN VAN DE EHBO
Bij het verlenen van eerste hulp moet je altijd aan de volgende 5 punten denken:
1. Let op gevaar zowel voor jezelf als voor het kind. Zorg ervoor dat er niet meer ongelukken gebeuren. Trek bij bloederige karweitjes wegwerphandschoenen aan om jezelf tegen infecties te beschermen (b.v. AIDS, Hepatitis).
2. Ga na wat er is gebeurd en wat het kind mankeert vraag aan het kind of de omstanders wat er is gebeurd. Vraag het kind waar het pijn heeft of wijs het aan. Vraag het kind het getroffen lichaamsdeel te bewegen.
3. Stel het kind gerust blijf zelf rustig, ook als de verwonding ernstig lijkt. Probeer het kind te kalmeren, dan kun je ook makkelijker het kind behandelen.
4. Zorg voor deskundige hulp laat iemand zo snel mogelijk een arts of ambulance bellen. Laat doorgeven wat er is gebeurd, hoeveel slachtoffers er zijn, wat ze mankeren en waar de hulpverleners naar toe moeten.
5. Help het kind op de plaats waar het ligt of zit til een gevallen peuter nooit op, maar laat hem zelf aangeven wanneer hij op wil staan. Verplaats het kind alleen als dit met het oog op zijn veiligheid noodzakelijk is (b.v. bij brand).
Opmerkingen
Vermijdt bloedcontact zoveel mogelijk door:
- wondjes aan je eigen handen zo veel mogelijk af te pleisteren met waterafstotende pleister
- wegwerphandschoenen aan te trekken voor je gaat verbinden
- gemorst bloed meteen op te ruimen en de plek te desinfecteren met verdund bleekwater of Dettol
- je eigen handen erna goed te wassen met water en zeep
Wat is het
Het kind heeft een tekort aan lucht. Het kind kan :
- naar adem happen
- een snelle of onregelmatige ademhaling hebben
- een piepende in of uitademing hebben
- bleek of blauw zien
- graag rechtop willen zitten
- angstig zijn
Hoe komt het
- een vreemd voorwerp in de luchtpijp
- een insectensteek in de mond
- verbranding
- ziekte, bijv. longontsteking, astma, pseudocroup, kinkhoest, bijna verdrinking
- verwonding
- vergiftiging
- bijna wiegedood
Wat kun je eraan doen
Zorg voor een vrije ademweg :
- als het een vreemd voorwerp betreft, kind voorover op schoot, tafel of stoel leggen en stevig tussen de schouderbladen duwen (zie verslikking)
- kijk of de mond leeg is
- maak knellende kleren los
- zorg voor frisse lucht (bij een pseudocroup aanval in badkamer gaan zitten met de warm waterkraan open)
- stel het kind gerust
- niets te eten of te drinken geven
- laat het kind die houding aannemen, die het zelf het prettigste vindt
- als het kind bewusteloos raakt en nog ademt, het op de zij leggen met het hoofd achterover, waarbij neus en mond naar de grond gericht zijn
- als het kind niet meer ademt, beademen dokter
laten bellen
Wat is het
Stoornissen in het bewustzijn berusten altijd op een gestoorde hersenwerking, welke verschillende oorzaken kan hebben. Ieder slachtoffer dat bij aanspreken een samenhangend antwoord geeft, is bij bewustzijn. Alle anderen hebben een stoornis van het bewustzijn. De diepte van het bewustzijnsverlies kan varieren :
- verminderd bewustzijn : het kind is verward, suf of agressief
- bewusteloos : het kind reageert niet meer op aanspreken, maar nog wel op pijn (maakt geluiden en/of bewegingen)
- diep bewusteloos : het kind reageert niet op aanspreken en niet meer op pijn; de hersenwerking is ernstig gestoord.
Hoe krijg je het
De voornaamste oorzaken van bewusteloosheid zijn :
- zuurstofgebrek,
- schedelhersenletsel,
- ziekten,
- electrische stroom,
- vergiftigingen,
- hyperventilatie,
- breath holding spell
- flauwvallen,
- epilepsie.
Wat kun je eraan doen
Het grootste gevaar, dat bewusteloze en diep bewusteloze kinderen lopen is het stoppen van de ademhaling. Met name als het kind op de rug ligt, kan de tong naar achteren zakken en de luchtpijp afsluiten. Daarom bestaat de eerste hulp altijd voor de zorg van een vrije ademweg.
- spreek het kind aan, bij geen reactie : knijp hard in oorlel, handrug of schouder
- als het kind op de buik ligt, voorzichtig op de rug draaien (anders kun je de ademhaling niet voelen en zonodig beademen)
- vervolgens draai je het hoofd opzij, maak je de mond open en voel of kijk je of deze leeg is
- nu controleer je de ademhaling door je vlakke hand met gespreide vingers op de overgang borstbuik te leggen in de richting van het hoofd (als het kind niet ademt, ga je nu beademen
- maak knellende kleren los
- als je ernstige letsels vermoedt, moet worden volstaan met het vrijmaken van de ademweg (knellende kleding los, hoofd opzij en mond leeg); als de ademhaling moeilijk gaat of als je het kind toch alleen moet laten, draai je het kind op de zij
- in alle andere gevallen, draai je het kind op de zij, waarbij het hoofd achterover wordt gestrekt met de mond en neus naar de grond gericht, zodat eventueel braaksel kan weglopen
- als het kind al op de zij ligt, laat je het zo liggen en volsta je met het vrijmaken van de ademweg en het controleren van de ademhaling
- mocht de ademhaling ondanks alle maatregelen onvoldoende blijven, draai het kind dan op de rug en ga beademen
- zorg voor deskundige hulp
Wat kan het kindercentrum doen
Zorg voor voldoende toezicht en zorg dat er een geoefend EHBO-er aanwezig is.
Nadere informatie
Zie ook bij flauw vallen en shock.
Wat zijn het
Bloedingen kunnen inwendig zijn of uitwendig. Bij inwendige bloedingen zie je niets aan de buitenkant, bij uitwendige bloedingen kan het bloed zelfs uit de wond spuiten.
Hoe krijg je het
- Door schoppen of door stompen in de buik,
- door scherpe voorwerpen,
- stoten,
- vallen,
- bijten.
Wat kun je eraan doen
- Als het bloed gelijkmatig uit de wond stroomt :
-
- het betreffende lichaamsdeel hoog houden en een snelverband aanleggen.
- als het bloed erdoorheen komt, vette of synthetische watten eromheen doen en het geheel stevig inzwachtelen met een cambric zwachtel, waarbij de watten ongeveer 2 cm aan weerskanten moeten uitsteken (dit heet een wonddrukverband)
- Als het bloed stootsgewijs uit de wond spuit (slagaderlijke bloeding) :
-
- het kind laten liggen
- het betreffende lichaamsdeel hooghouden
- slagader tussen wond en hart dichtdrukken tegen het onderliggende bot of de wond zelf dichtdrukken (zie drukpunten)
- door een ander een wonddrukverband laten aanleggen
- slagader loslaten als het bloeden gestopt is
- ambulance laten bellen
Inwendige bloeding : zie shock.
Bij bloeding uit vinger : zijkanten vinger afdrukken ("bidden")
Bij bloeding uit hand of onderarm : met je duim de slagader aan de binnenkant van de bovenarm net onder de biceps dichtdrukken tegen het bot
Bij bloeding uit bovenarm of oksel : met je duim de slagader achter het sleutelbeen aan de buitenkant van de schuine halsspier dichtdrukken tegen de 1e rib
Bij bloeding uit been : met beide duimen op elkaar of met de vuist de slagader in de lies dichtdrukken tegen het schaambeen
Opmerkingen
Het afdrukken van slagaders vereist oefening, welke alleen geleerd kan worden op een EHBO-cursus. Het afbinden van een lichaamsdeel (knevelen) mag niet gedaan worden, omdat hierdoor stuwing kan optreden, waardoor het bloeden aanvankelijk zelfs toeneemt. Als het afbinden te lang duurt kan het lichaamsdeel bovendien afsterven.
Wat kan het kindercentrum doen
Zorgen voor een kinderveilige omgeving en er voor zorgen, dat er een geoefend EHBO-er aanwezig is.
Wat is het
Een bloeding in de neus.
Hoe krijg je het
Door neuspeuteren, verkoudheid, vreemd voorwerp in de neus, een klap op de neus.
Wat kun je doen
- hoofd iets voorover houden
- druk met duim en wijsvinger de neusvleugels dicht vlak onder het harde neusbeen gedurende 5 a 10 minuten
- als de neus nog bloedt, laat het kind de neus goed leeg snuiten en druk de neus nogmaals 5 a 10 minuten dicht (behalve wanneer er sprake is van een val of stomp)
- blijft het bloeden of heeft het kind een bloedneus door een harde val of stomp, laat dan de dokter even kijken of er niets gebroken is
- als het kind bewusteloos is door een val en er bloed uit de neus komt, kan er sprake zijn van een schedelbasisfractuur. In dit geval van de neus afblijven en de dokter bellen (zie voor meer informatie: bewusteloosheid)
NIET DOEN Watten in de neus stoppen. Dit bevordert infectie en na het verwijderen kan er weer een bloeding optreden.
Wat is het
Er zijn 2 soorten botbreuken : gesloten en open botbreuk.
Gesloten : het bot is gebroken, maar de huid is heel.
Open : het bot is gebroken, maar de huid is kapot.
De kenmerken van een botbreuk zijn :
- pijn
- zwelling
- kind gebruikt het gebroken lichaamsdeel niet (soms is bewegen wel mogelijk, maar pijnlijk)
- soms abnormale stand of beweeglijkheid
- soms steekt het bot door de huid heen
- soms horen kraken
Hoe krijg je het
Door het uitoefenen van een te grote kracht op het bot (b.v. door vallen).
Wat kun je eraan doen
- stel het kind gerust
- zorg ervoor dat het gebroken lichaamsdeel niet wordt bewogen
- steun het gebroken lichaamsdeel :
-
- gebroken hand, pols of onderarm : mitella aanbrengen
- gebroken elleboog, bovenarm of sleutelbeen : brede das aanbrengen.
- gebroken been : opgerolde deken, kleren of tassen naast het hele been leggen.
- open botbreuk steriel afdekken m.b.v. een snelverband, waar de zwachtels afgeknipt zijn. Het snelverband afplakken met kleefpleister (kleding laten zitten, desnoods eroverheen plakken)
- dokter bellen
- geef het kind niets te eten of te drinken, ook geen pijnstiller i.v.m. een eventuele narcose
BIJ TWIJFEL ALTIJD AANNEMEN DAT HET GEBROKEN IS !
Wat kan je verder doen
- Zorgen voor een veilige omgeving .
- Zorgen voor voldoende toezicht, met name tijdens de "spitsuren".
- Zorgen voor een goede EHBO-trommel en een
geoefend EHBO-er.
Wat is het
Om de diepte van brandwonden te kunnen beoordelen, heeft men de brandwonden in 3 graden ingedeeld :
- 1e graad : huid is rood en pijnlijk (minst diepe verbranding)
- 2e graad : rood, pijnlijk en blaren (diepere verbranding)
- 3e graad : zwart (verkoold) of bleek (gekookt), pijnloos (zeer diepe verbranding).
Hoe krijg je het
Door een heet voorwerp, hete vloeistof, bijtende stoffen, electriciteit, vuur en zonnebrand.
Wat kun je doen
Let op: Eerst komt water, de rest komt later!
Bij voorkeur koelen met lauw zacht stromend water (b.v. douche of kraan) tot de pijn gezakt is na ongeveer 10 minuten (niet langer onder de douche wegens de kans op onderkoeling). Geen ijs gebruiken wegens de kans op bevriezing van de huid. Kleren aanlaten, behalve bij bijtende stoffen.
- 1e graad : niets opdoen.
- 2e graad : steriel afdekken met een snelverband of metallinecompres, eventueel over de kleren heen; nooit blaren doorprikken en nooit brandzalf erop doen wegens infectiegevaar.
- 3e graad : steriel afdekken.
Bij blaren groter dan een kwartje en bij 3e graads brandwonden altijd naar de dokter.
Bij brandwonden in het gezicht kunnen ook de luchtwegen zijn aangetast. Gevaar voor verstikking dreigt en het slachtoffer moet zittend naar het ziekenhuis worden vervoerd.
Bij verbrandingen door elektriciteit of bijtende stoffen kan de verbranding dieper zijn, dan zo op het oog lijkt. Daarom moeten deze slachtoffers ook altijd door een arts gezien worden.
Wat kan je verder doen
Zorgen voor een veilige omgeving
Aanvullende informatie
Nederlandse Brandwonden Stichting / Vereniging voor brandwonden patienten
Zeestraat 29
1941 AJ Beverwijk
Postbus 1015
1940 EA Beverwijk
tel. 0251-275555
Wat is het
Breath holding spell betekent achter de adem raken. Dit angstaanjagende, maar onschuldige verschijnsel doet zich voor bij sommige kinderen in de leeftijd van een half jaar tot ongeveer 5 jaar. Ze huilen korte tijd uit alle macht en houden dan de adem in. Na enkele seconden lopen ze blauw of bleek aan en verliezen het bewustzijn. Dit kan worden gevolgd door enige trekkingen van de ledematen. Kort hierna komt het kind vanzelf weer bij en heeft nergens last van. Het gebeurt nooit tijdens de slaap.
Hoe krijg je het
Door angst, pijn of driftbui.
Wat kun je eraan doen
- Blijf rustig, leg het kind op de zij, maak de mond leeg en knellende kleren los.
- Controleer de ademhaling.
- Geef het kind geen overdreven aandacht na het gebeurde, ze doen het graag nog een keer, vooral bij driftaanvallen.
- Voorkom ernstige drifbuien door het kind tijdig af te leiden.
- Als het de eerste keer is, arts raadplegen is om te kijken of het geen koortsstuip is of epilepsie
- Leidsters van een kindercentrum moeten samen met de ouders de te
volgen handelwijze afspreken.
Wat is het
Een onderhuidse blauw gekleurde zwelling op het hoofd.
Hoe krijg je het
Door vallen of stoten.
Wat kun je als leidster doen
- koud nat washandje erop gedurende ongeveer 10 minuten
- gaat het kind braken of wordt het suf, waarschuw dan de dokter (zie hersenschudding)
Wat is het
Een bloedende pijnlijke wond door een beet van een dier of mens.
Hoe krijg je het
Sommige kinderen bijten letterlijk van zich af en kunnen daarbij andere kinderen bijten of volwassenen. Ook worden kinderen regelmatig gebeten door honden of katten.
Wat kun je eraan doen
- als de wond te groot is voor een pleister of blijft bloeden, een snelverband aanleggen en naar de dokter
- in alle andere gevallen de wond goed uitspoelen met water en zeep (omdat de kans op infectie groot is)
- de wond desinfecteren en verbinden
- volwassenen en niet gevaccineerde kinderen altijd naar de dokter voor een prik ter bescherming tegen tetanus.
Wat kan een kindercentrum doen
- Geen honden en katten toelaten.
- Bij inschrijving informeren of het kind gevaccineerd is of gaat
worden.
Wat is het
Epilepsie of vallende ziekte kan zich op elke leeftijd openbaren. Door prikkeling van de hersenen kan het kind regelmatig "toevallen" (stuipen) krijgen. Hierbij kunnen de volgende verschijnselen optreden :
- het kind draait de ogen weg
- spant alle spieren aan en schokt met armen en/of benen
- ziet blauw of bleek
- krijgt vaak (bloederig) schuim om de mond,
- laat urine en ontlasting lopen.
- de aanval duurt meestal een paar minuten; na de aanval is het kind suf, heeft vaak hoofdpijn en kan gaan braken.
Een epilepsie aanval kan ook bijna ongemerkt verlopen :
- het kind staart of draait alleen even de ogen weg,
- onderbreekt het spel een paar seconden en gaat vervolgens weer verder met spelen.
Hoe krijg je het
Vaak is er geen oorzaak aan te wijzen, maar speelt erfelijkheid een rol. Soms is er sprake van een hersenbeschadiging (b.v. door ernstig zuurstofgebrek tijdens de geboorte). Als het kind een toeval heeft, hoeft het niet altijd epilepsie te hebben. Een toeval kan ook optreden door een val op het hoofd, koorts , ernstig zuurstof of suikergebrek, een tumor, een hersenvliesontsteking of een vergiftiging.
Wat kun je eraan doen
- Voor de aanval :
-
- maak een behandelplan, waarin besproken wordt wat er bij een aanval gedaan moet worden, welke medicijnen gegeven moeten worden en hoe
- zorgen dat de oppas en de leidsters in het kindercentrum hiervan op de hoogte zijn
- Tijdens de aanval :
-
- zorg, dat het kind zich geen pijn kan doen, bijv. door speelgoed weg te zetten, het kind op een matras te leggen of iets zachts onder het hoofd (niet te dik)
- kijk op de klok hoe lang de aanval duurt
- laat een dokter bellen als de aanval langer dan 10 minuten duurt of als de aanval door meerdere aanvallen wordt gevolgd
- voorkom paniek
NIET DOEN : proberen iets tussen de tanden te stoppen of in de mond, om bijten op de tong te voorkomen (hiermee richt je alleen maar schade aan, bovendien heeft het kind vaak al op de tong gebeten).
- Na de aanval :
-
- leg het kind op de zij (het kan gaan spugen)
- kijk of er niets in de mond zit
- maak knellende kleren los
- controleer ademhaling en bewustzijn
- neem de temperatuur op als het kind heet aanvoelt (spons het dan met lauw water af)
- geef medicijnen als de ouders deze hebben meegegeven.
- stel de ouders op de hoogte
Opmerkingen
Een kind met epilepsie moet regelmatig en stipt medicijnen innemen. Soms geven ze bijwerkingen, zoals sufheid, traagheid of juist ongedurigheid. Bij kinderen met epilepsie kan een aanval uitgelokt worden door gebrek aan slaap of TV kijken (lichtflitsen).
Aanvullende informatie
Epilepsievereniging Nederland
de Molen 35
3994 DA Houten
Tel. 030-6344069
Epilepsie Informatiecentrum
Postbus 270
3990 GB Utrecht
Tel. 030-6344069 of 06-8212411 (30 cent per minuut).
Wat is het
Flauwte is een kortdurend bewustzijnsverlies door een plotseling verminderde bloeddoorstroming naar de hersenen. Het kind :
- wordt stiller en bleek
- zweet, geeuwt en slikt
- wordt misselijk, duizelig en valt.
Hoe krijg je het
Door pijn, angst, schrik, honger, moeheid, benauwde omgeving.
Wat kun je eraan doen
- als je ziet dat het kind gaat flauwvallen, laat het dan gaan liggen op zijn zij
- als het kind al flauwgevallen is, leg het dan alsnog op zijn zij
- kijk of het kind iets in de mond heeft en verwijder dat
- maak knellende kleding los en zorg voor frisse lucht
- praat tegen het kind of knijp stevig in de oorlel om te zien of het kind al reageert
- als het kind bijkomt, laat het dan nog 10 minuten liggen, anders valt het weer flauw
- bescherm het kind tegen afkoeling
- let erop dat het kind zich daarna weer normaal herstelt
- waarschuw een arts als het kind na een paar minuten niet bijkomt of
weer wegzakt, want er kan iets ernstigs aan de hand zijn, b.v. een shock
Wat is het
Een hevig bloedende wond op het hoofd. Ook kleine wonden kunnen flink bloeden, waardoor het erger lijkt dan het is.
Hoe krijg je het
Door vallen of stoten.
Wat kun je eraan doen
- bloeding stelpen met een snelverband of steriel gaas met een dot watten erop (nooit de watten rechtstreeeks op de wond)
- schade bekijken als de bloeding gestopt is (na ongeveer 5 minuten)
- als de wondrandjes wijken, een zwaluwstaartje aanbrengen en een pleister eroverheen plakken
- als de wond te groot is voor een pleister of blijft bloeden, een snelverband aanbrengen en naar de dokter gaan
- als er een voorwerp in de wond zit, dit laten zitten en naar de dokter gaan
- als het kind suf is of gaat braken de dokter bellen (zie hersenschudding).
Wat is het
Een kind heeft zeker een hersenschudding, als het na een val of klap op het hoofd bewusteloos raakt (niet meteen huilt). Het bewustzijnsverlies kan varieren van enkele seconden tot 10 minuten. Er is dan sprake van een lichte hersenschudding. Als het bewustzijnsverlies langer duurt, dan is het letsel ernstiger, b.v. een zware hersenschudding. De verschijnselen zijn :
- het kind weet niet wat er gebeurd is
- heeft hoofdpijn
- is duizelig
- wordt misselijk en gaat braken
Hoe krijg je het
Door een klap of val op het hoofd of stuitje.
Wat kun je eraan doen
- als het kind bewusteloos is, leg het dan op zijn zij maak knellende kleding los
- kijk of het iets in de mond heeft
- waarschuw een arts (ook als het kind kort bewusteloos is geweest)
Opmerkingen
Als het een lichte hersenschudding betreft, zijn er geen complicaties. Het is een fabeltje, dat je er hoofdpijn aan overhoudt als je te vroeg bent opgestaan (probeer een kind dat zich goed voelt maar eens in bed te houden). Als de arts een lichte hersenschudding geconstateerd heeft, krijg je vaak het advies om het kind om de 1 a 2 uur wakker te maken, om te zien of het reageert. Als het kind niet meer reageert (ook niet als je hem flink in de oorlel knijpt) dan kan er sprake zijn van een bloeding in de hersenen. Snelle ziekenhuisopname is dan noodzakelijk.
Aanvullende informatie
Zie ook bij de informatie over bewusteloosheid.
Wat is het
Een rode of witte jeukende zwelling op de plaats van de beet.
Hoe krijg je het
Door de beet van een insect (mug, vlo, wesp, bij, hommel).
Wat kun je eraan doen
Steek van bij, wesp of hommel :
- in mond, neus, oor of hals meteen de dokter bellen (bij een steek in de mond het kind alvast ijs geven om zwelling tegen te gaan) ook de dokter bellen als het kind rood of benauwd wordt
- angel met nagel of pincet eruit halen (niet op de huid drukken, anders druk je het gifzakje leeg)
- een gaasje gedrenkt in azijn of een washandje gevuld met ijsblokjes erop (gedurende ongeveer 10 minuten) en dan Azaroncreme erop smeren
Steek van mug of vlo :
- Azaroncreme er op smeren
- Voorkomen is beter dan genezen : niet buiten eten of drinken (ook geen ijsjes)
- voor het naar buiten gaan kinderen controleren op plakkerige handjes en mondjes
- vermijdt het gebruik van bloemetjesparfum
- houdt de slaapkamers mugvrij
- eventueel aanwezige vlooien bestrijden m.b.v. vlooienpoeder en stofzuiger
- geen honden of katten toelaten
Wat is het
Een kneuzing is een onderhuidse bloeding door verscheuring van weefsel of spieren, b.v. een blauwe plek. Kenmerken van een kneuzing zijn :
- eerst pijn
- later zwelling en blauwe verkleuring
Hoe krijg je het
Door vallen, stoten of knellen.
Wat kun eraan doen
Het gekneusde lichaamsdeel is pijnlijk, maar beweging is wel mogelijk. Als je twijfelt tussen een botbreuk of een kneuzing, behandel het dan alsof het een breuk is. De eerste hulp bij een kneuzing beperkt zich tot :
- koelen met koud water, een koud washandje of ijsblokjes in een doek of washandje gewikkeld (pas op voor bevriezing) gedurende tenminste 10 minuten; hierdoor wordt zwelling tegengegaan
- getroffen lichaamsdeel hoog leggen en rust geven
- alleen een geoefend EHBO-er mag een drukverband aanleggen
Wat is het
Koorts is een verhoging van de lichaamstemperatuur boven de 38 graden. Het is een reactie van het lichaam op een infectie. De koorts zorgt ervoor, dat ziektekiemen sneller onschadelijk worden gemaakt. Het kind :
- voelt warm aan (niet alleen het hoofd, maar het hele lijfje)
- heeft een rode kleur
- maakt een zieke indruk of is juist erg druk
Hoe krijg je het
Door een infectieziekte, b.v. verkoudheid, kinderziekte, oorontsteking. Ook een te warme omgeving of te veel kleding kan een verhoogde lichaamstemperatuur veroorzaken.
Wat kan je eraan doen
- temperatuur opnemen via de anus met een digitale thermometer (is veiliger dan een kwikthermometer)
- kleertjes uittrekken
- het kind afsponzen met lauw water of in een lauw badje doen
- tocht vermijden
- alleen een hemdje en luier aantrekken of bloot onder een laken leggen
- kind laten drinken (eten hoeft niet)
- als het op het kindercentrum gebeurt: ouders bellen met de mededeling, dat zij het kind op moeten halen
- regelmatig bij het kind gaan kijken als het kind koortsstuipen krijgt
NIET DOEN: het kind warm inpakken, want anders kan het kind zijn warmte niet kwijt en loopt de temperatuur alleen maar op; koortsstuipen kunnen dan optreden.
Wat zijn het
Koortsstuipen komen voor bij kinderen in de leeftijd van 6 maanden tot ongeveer 5 jaar. Het kan optreden als de temperatuur snel stijgt. De hersenen raken geprikkeld door de hoge temperatuur, waardoor de volgende verschijnselen kunnen optreden :
- ogen draaien weg
- het kind spant alle spieren aan en schokt met armen en benen
- het gezicht ziet blauw of bleek
- soms wordt het kind geheel slap
- De aanval duurt meestal een paar minuten, hierna komt het kind weer bij bewustzijn, is suf en kan gaan spugen.
Hoe krijg je het
Door het snel oplopen van de temperatuur. Waarom het ene kind hier wel gevoelig voor is en het andere niet, is onbekend. Erfelijkheid speelt wel een rol.
Wat kun je eraan doen
- Tijdens de aanval :
-
- zorgen dat het kind zich geen pijn kan doen, b.v. speelgoed opzij leggen, kind op matras leggen of iets zachts onder het hoofd leggen (niet te dik)
- arts laten bellen
- op de klok kijken hoe lang de aanval duurt
- Na de aanval :
-
- kind op de zij leggen (kan spugen)
- kijken of mond leeg is en eventueel schoonmaken
- knellende kleren los
- ademhaling en bewustzijn controleren
- temperatuur opnemen bij koorts
- afsponzen met lauw water
- medicijnen geven als de ouders deze hebben meegegeven
Wat kan je verder doen
- In het kindercentrum behandelplan met de ouders afspreken
- zorgen dat de leidsters op de hoogte zijn, wanneer een kind medicijnen gebruikt en ook weten hoe en wanneer ze deze moeten toedienen
- kinderen met koorts zo koel mogelijk houden, door warme kleren uit te trekken, alleen onder een laken te leggen en af en toe met lauw water af te sponzen of in een lauw badje doen
Opmerkingen
Een koortsstuip heeft geen ernstige gevolgen. Alleen als de aanval langer duurt dan 10 minuten, of als het kind geen koorts heeft, gevallen is of jonger is dan 6 maanden, dan is er iets ernstigs aan de hand. Bijvoorbeeld een hersenletsel door een val, tumor, ernstig suikergebrek, ernstig zuurstofgebrek, een vergiftiging of epilepsie.
Wat is het
Een daling van de lichaamstemperatuur onder de 36 graden. Het kind :
- voelt koud aan (niet alleen de handjes of voetjes, maar het hele lijfje)
- ziet bleek
- rilt of is suf en reageert minder dan anders
Hoe krijg je het
Door een te koude of natte omgeving, te weinig kleertjes aan, natte kleding of na koorts.
Wat kun je als leidster doen
- natte kleren uit en kind afdrogen (ook het hoofd)
- als het kind niet suf is, in een warm badje doen (niet heet!) en warm inpakken, ook het hoofd (als het gaat slapen met een kruik in bed leggen)
- als het kind niet suf is, iets warms te drinken geven
- als het kind wel suf is, de temperatuur opnemen, het kind met je eigen lichaamswarmte opwarmen (bloot tegen bloot) en de dokter bellen
Opmerking
Het gebruik van de kruik :
- vul de kruik helemaal tot de rand toe met warm water (zodat het water als een bol boven de rand uitsteekt) en draai hem goed dicht
- controleer of hij niet lekt
- doe de kruik in een kruikenzak
- leg de kruik met de opening naar beneden in het bedje
- als de kruik niet gebruikt wordt, bewaar deze dan liggend en volledig gevuld met water (om roestvorming en lekkage te voorkomen)
Hoe kleiner het kind, des te sneller koelt het af, dus :
- zorg voor een verwarmde tochtvrije omgeving
- laat baby's nooit op een koude vloer liggen
- Let erop dat je bij mooi weer het badje niet met ijskoud leidingwater
vult en de kinderen niet te lang in het water laat spelen
Wat is het
Bij een ontwrichting is de gewrichtskop uit de gewrichtskom geschoten. De kop en de kom blijven dan naast elkaar staan. Het gewrichtskapsel en de banden zijn gescheurd. Soms is ook het bot gebroken. Het komt vaak voor bij het schoudergewricht en ellebooggewricht (zie ZONDAGSARMPJE) . De kenmerken zijn :
- pijn
- bewegen is onmogelijk
- abnormale stand van het gewricht (vergelijk gezonde kant)
Hoe krijg je het
Door vallen of trekken.
Wat kun je eraan doen
- doe er niets aan
- beweeg het gewricht niet
- behandel het als een botbreuk
- bij schouder- of elleboogontwrichting arm zelf laten steunen of een brede das aanleggen
- naar de dokter gaan
Wat is het
Verwonding van het oog.
Hoe krijg je het
Door zand, takken, glas, prikpennen, vorken, scherpe nagels, een klap, bal.
Wat kun je als leidster doen
Een vuiltje met een nat wattenstokje of nat puntje van een schone zakdoek naar de dichtstbijzijnde ooghoek vegen. Als het op het hoornvlies zit (voor de pupil) of als het vast zit, ga dan naar de dokter. Zand of bijtende stoffen kun je het beste eruitspoelen met behulp van zacht stromend water of een oogbadje. Is het oog zelf beschadigd of zit er een voorwerp in, dek het oog af met een oogdop of met de hand als een kommetje eroverheen. Vervoer het kind in zittende houding naar de dokter (dan is er minder druk op het oog). Nooit iets op het oog zelf leggen of erop drukken!
Wat is het
Tijdens het dichttrekken van de ritssluiting van de broek komt het piemeltje vast te zitten.
Hoe krijg je het
Kinderen willen graag alles zelf doen, dus ook aankleden. Hierdoor kan deze pijnlijke situatie ontstaan. Ook een leidster, die te haastig is met dicht ritsen, kan de oorzaak zijn.
Wat kun je eraan doen
- kind op de rug leggen (gewicht broek hangt niet meer aan de rits)
- broek openknippen naast de rits (zorg, dat het kind de schaar niet ziet)
- voorzichtig proberen de rits open te trekken, lukt het niet naar de dokter gaan
- zit er veel voorhuid tussen of is het kind besneden dan naar de dokter
gaan
Wat is het
Reanimatie is hartmassage in combinatie met beademing.
Oorzaken van een ademstilstand kunnen zijn :
- vreemd voorwerp, voeding of slijm in de luchtpijp
- verdrinking
- ernstige luchtweginfectie
- vergiftiging
- insectensteek in keel
- verbranding
- verwonding
- wiegedood
Oorzaken van een hartstilstand kunnen zijn :
- aangeboren
- hartafwijking
- electriciteit
- zuurstofgebrek
Wat kun je eraan doen
Bij kinderen is er meestal eerst sprake van een ademstilstand, welke na enige minuten gevolgd wordt door een hartstilstand. Daarom moet bij kinderen altijd eerst de ademstilstand worden opgeheven, voordat tot hartmassage wordt overgegaan. Door met beademen te beginnen, krijgt het hart weer zuurstof, waardoor hartmassage soms niet meer nodig is.
Voor je gaat reanimeren eerst goed kijken of het inderdaad nodig is!
Dit doe je door :
- huidskleur beoordelen : kind ziet blauw of grauw wit
- bewustzijn controleren : kind reageert niet op praten en pijn (flink knijpen!)
- ademhaling controleren : voel met je hand in richting van de kin op overgang borstbuik
Ademt het kind niet, handel dan als volgt :
ABC regel : ( Ademweg vrijmaken, Beademeneademeneademen, Circulatie herstellen)
- hoofd opzij draaien, mond openen en schoonvegen met een of twee vingers, bij voorkeur gewikkeld in een zakdoek of iets dergelijks
- als er sprake is van een vreemd voorwerp : leg het kind voorover op je knie, tafel of stoel, met het hoofd en armen naar beneden en duw een aantal malen krachtig tussen de schouderbladen, zodat de borst van het kind tegen de harde onderlaag wordt geduwd
- een baby kun je ook aan de voetjes optillen en ondersteboven houden met zijn borstkas tegen je onderarm en dan krachtig tussen zijn schouderbladen duwen (zie tekening)
- leg het kind op de grond of op schoot
- leg het hoofd achterover door een hand in de nek te leggen en een hand op het voorhoofd (zie tekening)
- plaats eigen mond over neusje en mondje van het kind (zie tekening)
- mond op mond beademen mag ook: knijp dan de neus dicht tijdens het inademen en laat hem weer los tijdens het uitademen
- blaas met pufjes vanuit je wangen (alsof je de rook van een sigaret uitblaast)
- kijk of de borstkas beweegt
- tijdens het uitademen je mond even weghalen, zodat de lucht er uit kan
- tempo : 1 pufje om de 3 seconden
- het beademen doe je 4x keer achter elkaar
Als het beademen niet lukt :
- fout eerst bij jezelf zoeken (hoofd van het kind niet goed achterover)
- mondje controleren op braaksel, voorwerpen
- kind over knie, tafel of schoot leggen en tussen schouderbladen duwen
- na een paar keer beademen de hartslag controleren door twee vingers op het strottehoofd te plaatsen en naar de zijkant af te glijden tot je de halsslagader voelt kloppen (zie tekening)
- als je geen hartslag voelt, dan hartmassage toepassen : leg het kind op de grond of op schoot (harde ondergrond) ondersteun nek en rug met de hand (zie tekening)
- druk bij kleine kinderen tot 2 jaar met 2 gestrekte vingers het borstbeen ongeveer 2 cm diep in tussen de tepels (loodrecht naar beneden)
- druk bij grotere kinderen tot 8 jaar met de muis van je hand het borstbeen ongeveer 3 cm diep in (loodrecht naar beneden)
- tempo : 2 massages per seconde (net zo snel als je eigen hartslag op dat moment!) na 5 hartmassages 1x beademen (hardop tellen)
EN VOORAL: BLIJF RUSTIG!
Opmerking
Het reanimeren moet bij voorkeur gebeuren door een hierin geoefend persoon. De techniek kan alleen na een cursus en regelmatige oefening beheerst worden.
Wat kun je doen
- Zorg voor voldoende toezicht.
- Neem maatregelen ter voorkoming van wiegedood .
- Houdt kleine voorwerpen buiten bereik van kinderen.
- Zorg voor een geoefend EHBO-er, die
ook getraind is in het reanimeren van kinderen.
Wat is het
Een schaafwond is een oppervlakkige, niet erg bloedende wond, die erg pijnlijk kan zijn.
Hoe krijg je het
Door o.a. vallen en stoten.
Wat kun je eraan doen
Omdat een schaafwond meestal sterk verontreinigd is en weinig bloedt, is de kans op infectie groot. De eerste hulp bestaat daarom uit :
- vuile wond schoonwassen met water en zeep (goed spoelen om zeepresten te verwijderen)
- wond met een steriel gaasje droogdeppen en desinfecteren
- alleen een pleister erop doen als de wond erg bloedt (metallinepleister kleeft niet aan de wond)
- als de schaafwond te groot is voor een pleister, een steriel gaasje op de wond leggen, daarop een laagje witte watten en een hydrofiele zwachtel er omheen; je kunt ook een snelverband gebruiken of een metallinecompres in de juiste maat knippen, op de wond leggen (aluminiumkant op de wond) en rondom vastzetten met kleefpleister.
Opmerking
Als de schaafwond op knie of elleboog zit, houdt dan de knie of elleboog in halfgebogen stand tijdens het verbinden, zodat buigen en strekken mogelijk blijven.
Wat is het
De verschijnselen van een shock en een flauwte lijken veel op elkaar. Als iemand met een flauwte eenmaal ligt, knapt hij na een paar minuten weer op, maar iemand met een shock niet. Als er niet snel deskundige hulp aanwezig is gaat hij dood. Shock is levensbedreigend, omdat alle lichaamscellen te weinig bloed krijgen en afsterven. Deze situatie doet zich voor als er te weinig bloed is in de bloedvaten of als de bloedstroom stilstaat. Het kind :
- ziet bleek
- zweet
- is misselijk
- heeft dorst
- kan niet opstaan
- heeft een snelle hartslag en ademhaling
- is eerst onrustig,
- wordt vervolgens suf en gaat dan snel dood.
Hoe krijg je het
- door ernstig bloedverlies (uitwendig of inwendig)
- door ernstig vochtverlies (braken, diarree of verbranding)
- door slechte werking van het hart (aangeboren hartafwijking, electrische schok of hartinfarct)
Wat kun je eraan doen
- arts laten bellen
- kind geruststellen
- kind plat neerleggen met hoofd opzij (anders kan het stikken in zijn eigen tong)
- als het kind op zijn zij ligt, laat je het zo liggen
- als het kind op de buik ligt, draai je het voorzichtig om (anders kun je geen ademhaling en hartslag controleren)
- kijken of het iets in de mond heeft
- knellende kleren losmaken
- bij uitwendig bloedverlies bloeding stelpen
- ademhaling controleren (leg hand op overgang borstbuik)
- hartslag controleren (vingers naast luchtpijp)
- kind toedekken (niet extra warm en niet wrijven)
- bij het kind blijven; als dit niet mogelijk is, het kind in ieder geval op zijn zij leggen voor je een arts gaat bellen (zie bewusteloosheid)
NIET DOEN :
- het kind drinken geven : kans op braken en verstikking
- een kussen geven : bloed moet naar de hersenen kunnen stromen, bovendien komt de ademhaling in gevaar
Opmerkingen
- Shock door bloedverlies kan binnen een aantal minuten optreden of zelfs na een paar uur, afhankelijk van de ernst van de bloeding. Vooral inwendige bloedingen kunnen heel verradelijk zijn, omdat je aan de buitenkant niets ziet, maar pas iets merkt als het kind in shock raakt. Houdt een kind dat een stuurtje of een schop in zijn buik heeft gehad dus goed in de gaten.
- Een schrik-reaktie is geen shock. Het slachtoffer kan lopen, wat bij shock niet mogelijk is. Ook als hij flauw mocht vallen, dan komt hij na enige minuten bij en knapt weer op, wat bij shock nooit het geval is.
- Een shock door vochtverlies treedt pas na enige uren op. Een spugende baby met diarree kan binnen een dag uitgedroogd zijn en in shock raken. Waarschuw een arts als het kind droge luiers heeft en erg slaperig is (zie diarree)
Zie voor shock ook bij bewusteloosheid en flauw vallen
Wat is het
Deze wond is dieper dan een schaafwond en kan flink bloeden. Kleine steekwonden kunnen diep zijn en dus vaak bedrieglijk. Ze leveren dan gevaar op voor onderliggende weefsels.
Hoe krijg je het
Door snijden aan een mes, glas of andere scherpe voorwerpen.
Wat kun je eraan doen
- kleine snijwonden even laten doorbloeden, zodat het vuil eruit spoelt
- bijtwonden, spijker en prikkeldraadverwondingen goed uitspoelen met water en zeep en desinfecteren, omdat de kans op infectie groot is
- wondspleet zonder veel kracht dichtdrukken tot de bloeding stopt
- verbind zo dat de wondranden naar elkaar toe worden gedrukt, bijv. met behulp van een zwaluwstaartje (uit EHBO-trommel) of een pleister
- als de wond te groot is voor een pleister of blijft bloeden, een snelverband (uit EHBO-trommel) aanbrengen en naar de dokter gaan
- als bloed door het snelverband heen komt, een laag vette of synthetische watten om het snelverband heen aanbrengen en stevig inzwachtelen met een cambric zwachtel
- lichaamsdeel hoog houden, b.v.met een mitella en de dokter bellen
Ter preventie is een veilige omgeving wenselijk. Aanwijzingen daarvoor vind u door met de muis te klikken op veiligheid.
Wat is het
Een klein stukje glas, metaal, hout of doorntje in de huid.
Hoe krijg je het
Door het beetpakken van, stappen in of vallen in/op ongeschaafd hout, kapot glas, doornstruiken en andere voorwerpen.
Wat kun je eraan doen
- pak met een pincet de splinter zo dicht mogelijk bij de huid en trek hem in de lengterichting eruit
- doe wat betadinejodium op het wondje
- als de splinter niet uit de huid steekt, voorzichtig drukken en alsnog proberen hem met de pincet eruit te trekken
- lukt het niet en zit de splinter vlak onder de huid, maak de huid boven de splinter open met een steriele naald (punt even in het vuur houden en af laten koelen) en nogmaals proberen hem eruit te trekken
- lukt het niet, zit de splinter te diep of is hij te groot, naar de
dokter gaan
Wat is het
Een wond in de lip veroorzaakt door een tand.
Hoe krijg je het
Door vallen, springen of stoten.
Wat kun eraan doen
- koud nat washandje erop eventueel gevuld met ijs
- als de wondrandjes wijken, deze naar elkaar toedrukken met duim en wijsvinger tot het bloeden is gestopt
- als de tand in de lip zit, naar de tandarts gaan
- als de tand eruit is, los zit of gebroken is, naar de tandarts gaan
- de losse tand niet afspoelen of schoonvegen, maar vochtig houden
d.m.v. speeksel of melk (zie ook tandzorg)
Wat is het
Bij een verdrinking is water in de luchtwegen terechtgekomen. Er kan geen zuurstof meer worden ingeademd en het slachtoffer stikt. Ook als het kind bijna verdronken is, kan het na enige uren of zelfs na een dag nog dood gaan, omdat de longen zijn aangetast (dit heet een tweede verdrinking).
Hoe gebeurt het
Vaak is het een combinatie van factoren :
- toegankelijkheid van het water
- hoeveelheid water in de buurt
- toezicht
- leeftijd van het kind
- zwemvaardigheid van het kind
Wat kun je eraan doen
- kijk of het kind reageert (praten en hard knijpen)
- maak de ademweg vrij (hoofd opzij en mond schoonmaken)
- controleer ademhaling (leg hand op overgang borstbuik)
- ga beademen als er geen ademhaling is
- controleer na een minuut beademen de hartslag (vingers naast de luchtpijp)
- pas eventueel ook hartmassage toe
- zo snel mogelijk een ambulance laten waarschuwen (tel 06-11)
- bescherm het kind tegen afkoeling
- blijf bij het kind
Opmerkingen
Als het kind in koud water terecht is gekomen, heeft het een grotere overlevingskans. Door de kou heeft het lichaam minder zuurstof nodig. Er zijn gevallen bekend dat kinderen zelfs na een uur in het koude water gelegen te hebben het overleefden zonder schade aan de hersenen. Begin daarom altijd te reanimeren. Ook als het kind bijna verdronken is altijd een arts raadplegen, omdat er na een paar uur ademhalingsproblemen kunnen ontstaan. Zie ook bij reanimatie .
Wat kan een kindercentrum doen
- Zorg dat de kinderen niet bij het water terecht kunnen komen.
- Zorg voor voldoende toezicht en een geoefend
EHBO-er, die ook getraind is in het reanimeren van kinderen
Wat is het
Vergiftiging is het binnenkrijgen van een zodanige hoeveelheid giftige stof, dat het lichaam schade wordt toegebracht. Vergif kan het lichaam op verschillende manieren binnenkomen : door inslikken, via de luchtwegen en via huid of ogen. Vergiftigingen komen het meest voor bij kleine kinderen van 0 tot 5 jaar, omdat zij geen gevaar kennen en zeer ondernemend zijn. De giftige stoffen worden onderverdeeld in 3 groepen :
- 1 Bijtende stoffen,
zoals vaatwasmachinemiddelen, gootsteenontstoppers, toiletreinigers, ammonia, bleekwater, soda, Dettol. Deze stoffen geven ernstige beschadigingen van ogen, huid, mond, keel, slokdarm en maag. - 2. Petroleumprodukten,
- zoals (gekleurde) lampenolie, terpentine. Deze stoffen kunnen een ernstige longontsteking veroorzaken, als een kleine hoeveelheid in de longen terecht is gekomen.
- 3. Niet bijtende stoffen,
zoals tabak (een sigaret kan dodelijk zijn), medicijnen, vitaminen, planten, paddestoelen. Deze stoffen kunnen allerlei verschijnselen geven, b.v. bewusteloosheid, ademhalingsstilstand of hartstilstand.
Wat kun je eraan doen
Bijtende stoffen :
- als deze op de huid of in de ogen terecht zijn gekomen 10 minuten spoelen met stromend water;
- als het op de kleren terecht is gekomen deze uitdoen (doe zelf plastic handschoenen aan)
- als de stof is ingeslikt het kind een half of heel glas water laten drinken (niet forceren, anders gaat het kind spugen)
- arts bellen
- verpakking meenemen naar het ziekenhuis
- NOOIT LATEN BRAKEN
Petroleumprodukten :
- raadpleeg de gifwijzer (verkrijgbaar bij drogist of apotheek)
- arts bellen
- verpakking meegeven
- NOOIT LATEN BRAKEN
Niet bijtende stoffen :
- raadpleeg de gifwijzer
- soms is laten braken toegestaan: echter nooit laten braken als het kind al suf is (verstikkingsgevaar)
- arts bellen
- verpakking meegeven
Wat kan je verder doen
Voorkomen is beter dan genezen dus :
- zet giftige stoffen hoog weg achter slot en grendel (dus ook schoonmaakmiddelen)
- schenk nooit iets over in een andere verpakking
- gebruik zoveel mogelijk kinderveilige verpakkingen
- geen giftige planten in en om het gebouw
- wanneer het werken met giftige stoffen wordt onderbroken, deze opbergen
- leer kinderen al vroeg van bessen, paddestoelen en andere gevaarlijke spullen af te blijven
- hang een gifwijzer op een goed zichtbare plaats
- handig om in huis te hebben : Norit, azijn, ammonia, koffiemelk, vloeibare paraffine (bij drogist verkrijgbaar);
- deze stoffen alleen gebruiken na raadplegen van de gifwijzer
- belangrijke telefoonnummers bij de telefoon
Aanvullende informatie
Stichting Consument en Veiligheid
Postbus 75169
1070 AD Amsterdam
Tel. 020-5114511
Folders :
* "Giftige planten"
* "Kinderveilige artikelen"
* "Je kunt ze ook geen tel alleen laten" (Stichting Consument en
Veiligheid)
* "Gifwijzer" (apotheek of drogist).
Wat is het
Door verslikken kan een voorwerp of etensrest in de luchtpijp blijven steken (berucht zijn nootjes, druiven, kralen, lollies en kapotte fopspenen). Het kind kan geen adem meer halen, zit met wijd open mond en ogen, kan niet praten. Als het voorwerp niet verwijderd wordt, loopt het kind blauw aan, verliest het bewustzijn en stikt.
Hoe krijg je het
De meeste gevallen van verslikking doen zich voor tijdens het eten of drinken. De oorzaak is meestal praten met de mond vol of het volproppen van de mond. Het gebeurt ook wel eens dat oudere kinderen een baby in een onbewaakt ogenblik iets in de mond stoppen. Ook kapotte fopspenen zijn wel eens de boosdoener.
Wat kun je eraan doen
- blijf rustig leg het kind over je knie met het hoofd naar beneden (een kleine baby kan ook over je onderarm gelegd worden of aan de voetjes worden opgetild en ondersteboven gehouden worden met zijn borstkas tegen je onderarm)
- duw een aantal malen krachtig tussen de schouderbladen, zodat de borst van het kind tegen de harde onderlaag wordt geduwd (niet slaan of kloppen)
- wordt het kind slap (bewusteloos), duw dan nog een paar keer (door verslapping van de spieren raakt het voorwerp meestal los)
- lukt het dan nog niet, probeer het voorwerp met de vingers achter uit de keel te halen
- lukt dit ook niet, ga dan beademen
- laat iemand de dokter of ambulance bellen (tel. 06-11).
Wat kun je verder doen
- Kinderen aan tafel laten eten.
Kleine voorwerpen uit de buurt van kleine kinderen houden.
Zorgen voor voldoende toezicht.
Zorgen dat er een geoefend EHBO-er aanwezig is
Wat is het
Wanneer een gewricht omzwikt, worden de gewrichtsbanden uitgerekt en kunnen zelfs scheuren, zonder dat er sprake is van een ontwrichting. Een dergelijk overrekken heet een verstuiking ofwel een verzwikking. De kenmerken zijn :
- eerst pijn
- later zwelling en verkleuring
- bewegen is mogelijk, maar pijnlijk.
Hoe krijg je het
Door verdraaien of omzwikken van een gewricht (bijv. verstappen).
Wat kun je eraan doen
Bewegen is pijnlijk maar mogelijk. Als je twijfelt tussen een botbreuk of een verstuiking, behandel het dan alsof het een botbreuk is. De eerste hulp bij een verstuiking beperkt zich tot :
- koelen met koud water of koude omslagen gedurende 10 minuten
- getroffen lichaamsdeel hoog leggen en rust geven
- eventueel door een geoefend EHBO-er een drukverband laten aanleggen m.b.v. vette of synthetische watten en een cambric zwachtel
- naar de dokter gaan om te zien of er niets gebroken is
Wat is het
Het topje van een vinger is eraf.
Hoe krijg je het
Door snijden aan een scherp voorwerp of knellen tussen de deur. Ook koordjes of draadjes kunnen zo vast om een vinger draaien, dat deze afgekneld wordt.
Wat kun je eraan doen
- bloeding stelpen door het handje hoog te houden en de zijkanten van de vinger dicht te drukken
- wond verbinden met steriel gaas, witte watten en een hydrofiele zwachtel uit de EHBOtrommel
- het losse topje in een steriel gaasje pakken, in een plastic zakje doen, vervolgens in een tweede plastic zakje doen, wat je vult met ijs of koud water, dichtbindt en meeneemt naar de dokter (niet vergeten).
Opmerking
Voor alle afgerukte lichaamsdelen geldt, dat je ze zo koel mogelijk moet houden (anders "bederft" het).
Wat is het
Kleine kinderen stoppen niet alleen van alles in hun mond, ook oren en neus worden niet vergeten. Soms zie je, dat een kind iets in zijn of andermans neus stopt. Maar vaak merk je dit pas later, b.v. wanneer een kind naar zijn oor grijpt of wanneer er pus uit steeds hetzelfde neusgat komt.
Hoe krijg je het
Alle kleine voorwerpen kunnen in neus en oren gestopt worden. Favoriet zijn kraaltjes of piepschuim bolletjes afkomstig uit de vulling van speelgoedbeesten.
Wat kun je eraan doen
Voorwerp in neus :
- druk het open neusgat dicht en laat het kind snuiten
- lukt het niet, ga dan naar de dokter
Voorwerp in oor :
- ga naar de dokter
- betreft het een insect, druppel dan wat lauw water in het oor;
- komt het beest niet naar buiten, ga dan naar de dokter
- Houdt kleine voorwerpen buiten bereik van kleine kinderen.
- Schaf geen speelgoedbeesten aan met piepschuimen bolletjes als vulling.
- Controleer het speelgoed regelmatig op losse onderdelen, b.v. of de ogen van speelgoedbeesten er stevig op zitten.
- Creëer een veilige omgeving.
Wat is het
De naam "zondagsarmpje" is ontleend aan de klassieke zondagmiddagwandelingen die ouders met hun kroost maakten. Het kleinste kind viel, werd aan de arm overeind getrokken, huilde en gebruikte opeens zijn armpje niet meer. Door het rukken aan de arm bleek de elleboog uit de kom te zijn getrokken.
Hoe krijg je het
Door het kind aan de arm op te tillen, door hard aan de arm te trekken of hangen aan een rekstok.
Wat kun je eraan doen
- houdt de arm zo onbeweeglijk mogelijk
- steun de arm met behulp van een brede das of laat het kind de arm zelf steunen
- ga meteen naar de dokter.
Let erop dat er nooit aan armpjes wordt getrokken of opgetild.
© Zorgnetwerk Flevoland 2000