Infectieziekten en andere besmettelijke
aandoeningen
Aan
hoofdluis, zeer veel en vaak voorkomend, wordt een speciaal hoofdstuk
(8) gewijd.
Algemene
informatie
In
dit stuk vind je antwoord op vragen als:
- Om
welke ziekte gaat het?
-
mag het kind wel naar het kindercentrum?
-
bestaat er gevaar voor anderen?
-
welke maatregelen kan het kindercentrum nemen om uitbreiding
van de ziekte te voorkomen?
-
moeten we de GGD inschakelen?
Niet
uitsluitend de infectieziekten worden besproken, maar ook de aandoeningen
die besmettelijk (kunnen) zijn en waarop dus bovenstaande vragen van
toepassing zijn.
Voorafgaande
aan de beschrijving van de diverse infectieziekten vind je algemene
informatie over:
- wat kun je als kindercentrum
doen bij zieke kinderen
-
infectieziekten
-
infectieziektenbestrijding.
Tevens
tref je informatie aan over het rijksvaccinatieprogramma.
Wellicht
ten overvloede wijzen we erop dat het zaak is dat ouders / verzorgers
de huisarts inschakelen voor de behandeling van de meeste infectieziekten.
Wat
te doen bij zieke kinderen?
Wanneer
kunnen zieke kinderen naar het kindercentrum en wan�neer moeten zij
thuisblijven? Dit is een vraag waar elk kindercentrum regelmatig
mee te maken krijgt. Soms ontstaat er verzuim als ouders / verzorgers
snel geneigd zijn hun kind thuis te houden. Ander�zijds gebeurt het
ook dat een kind naar het kindercentrum komt en ziek blijkt te zijn.
Bij
verzuim door ziekte spelen de volgende argumenten een rol:
1. de gezondheid en het welbevinden van het kind.
2. de gezondheid van de andere kinderen.
1.
de gezondheid en het welbevinden van het kind
De
gezondheid van het (in lichte mate) zieke kind is minder snel in het
geding dan velen denken. Voor kinderen met verho�ging (tot 38� C.) is
het bijvoorbeeld niet schadelijk buiten te spelen. De meeste licht zieke
kinderen kunnen best meedoen met de activiteiten Het ongemak dat ze
daarbij ervaren bijvoorbeeld als zij een snotneus hebben of lichte pijn,
hoeft hele�maal niet groter te zijn dan wanneer ze thuis waren gebleven.
Regelmatig
maken de ouders / verzorgers zich zorgen over de lichamelijke kwetsbaarheid
van hun kind. Zij hebben dan soms de neiging voorzichtig aan te doen.
Verzuim
is zinnig als aan te geven is dat thuisblijven voordeel biedt boven
naar het kindercentrum gaan.
Als
het kind op het kindercentrum duidelijk merkbaar ziek wordt en de leidster
meent dat het kind medische hulp nodig heeft, dient deze de ouders /
verzorgers uiteraard direct te waarschuwen. Van elk kind zouden twee
tele�foonnummers op het kindercentrum bekend moeten zijn. Bij de inschatting
van de noodzaak ouders / verzorgers te waar�schuwen, zal het perso�neel
terecht vaak aan de veilige kant blijven. Voorop staat geen risico te
nemen.
Kinderen
die zich niet lekker voelen, hebben vaak behoefte aan extra aandacht.
Sommigen, ook afhankelijk van de situatie, wensen de aanwezigheid van
de meest vertrouwde persoon.
Inspanning
kan voor het zieke kind teveel worden.
In
deze gevallen is het kind thuis beter op zijn plaats. Wanneer een kind
zich prettig voelt, heeft dit ongetwijfeld enige invloed op het verloop
van de ziekte.
Discussie
ontstaat wanneer de leidster het beter vindt dat het kind thuis is en
de ouders / verzorgers het kind naar het kindercentrum brengen. Overleg
met hen is hierbij onontbeerlijk. Problemen doen zich voor als de leidster
van oordeel is dat de ouders / verzorgers geen verantwoorde beslissing
nemen. Deze hebben hierin de eindverantwoordelijkheid.
Ouders / verzorgers dwingen hun kind mee naar huis te nemen, kan alleen
als het kindercentrum de directe verantwoording voor het kind in deze
omstandigheden niet meer wil of kan dragen. Maak je zorgen over het
kind wel goed aan de opvoeders duidelijk.
Spreek
als kindercentrum af hoe je omgaat met zieke kinderen in het algemeen
en leg dit vast in het informatieboekje voor de ouders / verzorgers.!
2.
de gezondheid van de andere kinderen
Bij
besmettelijke ziekten kan, in bepaalde gevallen, de ge�zond�heid van
de andere kinderen in het gedrang komen wanneer het zieke kind het kindercentrum
bezoekt. Veel besmettelijke ziekten worden al overgedragen in de incubatietijd,
zodat wering van een kind dat al ziek is vaak niet zinvol is. Bij veel
ziekten, zoals onder meer verkoudheid en waterpokken, is het in het
algemeen niet mogelijk en ook niet noodzakelijk om besmetting te voorkomen.
In
uitzonderingsgevallen kan een kind door een aandoe�ning of medische
behandeling extra kwetsbaar zijn voor een bepaalde ziekte. Het is dan
soms zinvoller het kwetsbare kind tijdelijk thuis te houden dan het
zieke kind te weren. Overigens is het de verantwoordelijkheid van de
ouders/ verzorgers van een dergelijk kwetsbaar kind het kindercentrum
hiervan op de hoogte te brengen. Het gaat hierbij niet om kinderen die
'snel kou vatten', maar om bijzondere, specialistische ziektebeelden!
Het
is belangrijk om ouders / verzorgers op een duidelijke manier te informeren
over een op het kindercentrum heersende besmettelijke ziekte. Daarmee
voorkom je angst en geef je openheid over welke doeltreffende maatregelen
er genomen kunnen worden. Soms is het vol�doende om alleen ouders /
verzorgers die een kind in dezelfde groep hebben te informeren. De GGD
kan het kindercentrum hierbij behulpzaam zijn.
Infectieziekten
en besmetting
Infectieziekten
zijn besmettelijke ziekten die kunnen ontstaan nadat micro-organismen
het lichaam zijn binnengedrongen. Vaak zijn de binnendringers microscopisch
kleine organismen zoals bacteri�n, virussen en schimmels. Ook ziekten
door ongewenste parasieten zoals mijten, luizen en wormpjes worden vanwege
het besmettelijke karakter tot de infectieziekten gerekend.
Micro-organismen
dringen niet zomaar het lichaam binnen. Eerst moeten barri�res worden
overwonnen zoals de huid en de slijmvliezen van mond, luchtwegen en
ingewanden. Lukt het toch om binnen te komen, dan wil dat nog niet zeggen
dat ziekte automatisch het gevolg is. Eerst moet de indringer voldoende
gelegenheid hebben gehad om zich te vermeerderen.
Besmettingsroute
is de wijze waarop de overdracht van micro-organismen plaatsvindt. Dit
kan door:
-
direct contact via:
-
de lucht (inademen van besmette lucht) |
-
seksueel contact |
-
bloed/bloed contact |
-
nauw onderling contact |
-
indirect contact via:
-voedsel/water |
-
handen |
-
materialen |
-
dieren |
Lichaamsafweer
Het
lichaam heeft een systeem dat indringers tegenhoudt, aanvalt en uit
de weg ruimt. Nadat een ziekteverwekker is binnengedrongen (besmetting),
zetten reeds aanwezige en inderhaast gemaakte afweercellen en antistoffen
de aanval in. Meestal is die aanval succesvol, zodat je je van veel
binnendringers niet eens bewust wordt: de lichaamsafweer heeft dan de
binnendringers al opgeruimd v��rdat je ziek wordt.
Het
opbouwen van de afweerreactie kost enige tijd. Het afweersysteem loopt
altijd achter op de binnendringer: eerst moet er een prikkel zijn dan
komt de reactie. Van deze periode merk je meestal niets, maar de binnendringer
kan zich vaak wel verspreiden naar andere mensen. De tijd die verloopt
tussen de besmetting en het uitbreken van de ziekte noemt men incubatietijd.
Na
genezing is er meestal een periode waarin je de ziekte niet opnieuw
kunt krijgen, waarin je immuun bent. Bij een volgende besmetting met
dezelfde ziekteverwekker, herkent de lichaams�afweer deze meteen en
komt het afweersysteem extra snel op gang.
Het
afweersysteem heeft als het ware onthouden om welke bacterie of welk
virus het ging en kan de binnendringers onschadelijk maken voordat ze
ziekte kunnen veroorzaken.
Bij
vaccinaties bootst men een natuurlijke infectie na om immuniteit, soms
langdurig, op te bouwen.
Infectieziektenbestrijding
(vaccinatie, inentingen)
Bij
een infectieziekte is behandeling van de pati�nt niet altijd noodzakelijk.
Een van de taken van de
GGD is de ver�spreiding van infectieziekten tegen te gaan. De GGD doet
dit door continu en actief op te sporen en actie te ondernemen. Zonodig
stelt de GGD een onderzoek in naar de bron van de infectieziekte en
naar de contac�ten van de pati�nt, een zogenoemd bron- en contactonderzoek.
De
GGD adviseert over maatregelen die moeten worden genomen. Daarnaast
geeft de GGD voorlichting aan de bevolking over de preventie en de risico's
van infectieziekten.
Melden
van infectieziekten
Om
de hiervoor genoemde taak goed te kunnen uitvoeren, is het belangrijk
dat bepaalde infectieziekten bij de GGD worden gemeld. Bij deze infectieziekten
heeft de arts, die de ziekte heeft vastgesteld, een aangifteplicht.
Ook
meldingen door niet-artsen zijn van groot belang.
Kindercentra
moeten telefonisch mededeling doen aan de GGD van de volgende ziekten:
-
meerdere gevallen van maag-darmproblemen,
braken en / of diarree
-
meerdere gevallen van huiduitslag
-
ieder geval van geelzucht
-
iedere ernstige aandoening van
infectieuze aard
Het
is vanzelfsprekend niet de bedoeling dat kindercentra de rol van de
arts overnemen. Deze heeft ten aanzien van het doen van aangifte een
eigen verantwoordelijk�heid.
Infectieziekten
die de huisarts moet melden bij de GGD:
Kinderverlamming,
buiktyfus, virale hemorrhagische koorts, pest, hondsdolheid, miltvuur,
botulisme, brucellose, cholera, difterie, bacillaire dysenterie, febris
recurrens, gele koorts, hepatitis A, hepatitis B, hepatitis C, legionellose,
leptospirose, malaria, meningokokkose, mazelen, ornithose, psittacose,
paratyfus A, paratyfus B, paratyfus C, kinkhoest, Q-koorts, rode hond,
trichinose, tuberculose, vlektyfus,
acute voedselvergiftiging en voedselinfectie.
Weren
van kinderen
Het
is mogelijk dat in bepaalde gevallen kinderen geweerd moeten worden
van het kindercentrum, bijvoorbeeld wanneer er geen behandeling wordt
ingesteld, of wanneer de risico�s ook voor andere kinderen te groot
zijn. Per ziekte wordt aangegeven of kinderen wel dan niet geweerd moeten
worden. Het is aan te raden om in geval van twijfel altijd even contact
op te nemen met de GGD.
Terug
Vaccinaties
Het
doel van vaccinaties is om complicaties van de ziekte te voorkomen en
er voor te zorgen dat de ziekteverwekker uit de populatie verdwijnt.
In ons lichaam worden dan onderdelen of producten van dode of verzwakte
levende ziekte�verwekkers gebracht die
een afweerreactie op gang brengen. Het afweersys�teem onthoudt tegelijkertijd
om welke ziekteverwekker het gaat en kan bij een natuurlijke besmetting
meteen reageren: we worden dan niet ziek.
Rijksvaccinatieprogramma
Tegen
een aantal infectieziekten is bescherming mogelijk door vaccina�tie
(inenting).
Deze
vaccinaties vinden plaats in het kader van het zogeheten rijksvaccinatieprogram�ma
en worden in de vroege jeugd gegeven.
De
Provinciale Entadministratie houdt de registratie ervan bij en roept
kinde�ren automa�tisch op.
De
vaccinaties vinden plaats op het consultatiebureau, de GGD of in uitzonde�ringsgevallen
bij de huisarts.
Sommige
vaccinaties moeten enkele malen gegeven worden en soms na verloop van
enige tijd ook weer herhaald worden. De afweer is namelijk pas na enkele
vaccinaties voldoende opge�bouwd, bovendien kan na enkele jaren de afweer
tegen bepaalde ziek�ten verminderen.
Kinderen
vanaf vier jaar die, om welke reden dan ook, ��n of meer vaccinaties
hebben gemist, kunnen bij de meeste GGD's alsnog worden inge�nt.
In
een aantal gevallen is het verstandig een kind niet te laten inenten.
Wanneer is dit het geval?
-
als het kind koorts heeft (meer dan 38,5 �C. bijvoorbeeld)
-
bij bepaalde ziekten van het afweersysteem zijn een aantal vaccinaties
niet toegestaan. Vaccinatie gebeurt dan in over�leg met de behandelend
arts.
In
bevolkingsgroepen die op levensbeschouwelijke of ideologi�sche gronden
vaccinatie afwij�zen, ziet men soms een beperkt aantal ziektegevallen
optreden.
Het
rijksvaccinatieprogramma (1999) ziet er als volgt uit:
leeftijd:
|
inenting:
|
door wie:
|
2
maanden
|
DKTP
1 + Hib 1
|
Consultatiebureau/huisarts/GGD
|
3
maanden
|
DKTP
2 + Hib 2
|
Consultatiebureau/huisarts/GGD
|
4
maanden
|
DKTP
3 + Hib 3
|
Consultatiebureau/huisarts/GGD
|
11
maanden
|
DKTP
4 + Hib 4
|
Consultatiebureau/huisarts/GGD
|
14
maanden
|
BMR
1
|
Consultatiebureau/huisarts/GGD
|
4
jaar
|
DTP
5
|
Consultatiebureau/huisarts/GGD
|
9
jaar
|
DTP
6 + BMR 2
|
Consultatiebureau/huisarts/GGD
|
uitleg
afkortingen:
DKTP
= difterie, kinkhoest, tetanus, polio
DTP
= difterie, tetanus, polio
BMR
= bof, mazelen, rodehond
Hib
= Haemophilus influenzae type b, (zie: hersenvliesontsteking)
Het
hiervoor vermelde schema is het standaardschema. Er zijn diverse redenen
om in bepaalde gevallen van dit schema af te wijken. Dit wordt per individu
bepaald door de arts die vacci�neert.
Bijverschijnselen:
Bij
sommige vaccinaties kunnen bijverschijnselen optreden. Deze zijn meestal
licht van aard. Hieronder volgt een opsomming van de bijverschijnselen
per inenting. Meer informatie hierover kan degene geven die de vaccinatie
verzorgt.
Vaccinatie
|
gelijke bijverschijnselen:
|
DKTP
|
-
spierpijn en roodheid op de plaats van de prik
- lichte temperatuurverhoging gedurende maximaal
24 uur.
|
DTP
|
-
spierpijn en roodheid op de plaats van de prik
|
BMR
|
-
lichte temperatuurverhoging
-
rode vlekjes over het lichaam
-
pijnlijke gewrichten
|
Hib
|
-
spierpijn en roodheid op de plaats van de prik
-
lichte temperatuursverhoging
Terug
|
Bof
Wat
is het
De
bof is een ontsteking met zwelling van de oorspeekselklier veroorzaakt
door een virus.
Besmettelijk
zijn het speeksel en de urine.
Incubatietijd:
-
12 tot 25 dagen, gemiddeld 18
dagen
Besmettelijkheid:
-
5 dagen voor tot 9 dagen na
de zwelling
Ziekteduur:
-
1 tot 2 weken
Verschijnselen:
-
dikke wang(en) en hals gedurende ongeveer 7 tot 10 dagen
-
pijn in of achter het oor, vooral bij kauwen of slikken
-
droge mond
-
soms koorts
-
soms hoofdpijn
De
ziekte kan echter ook zonder verschijnselen verlopen
Complicaties
(komen zelden voor):
-
hersenvliesontsteking
-
alvleesklierontsteking
-
zaadbalontsteking. Bij zaadbalontsteking
kan onvruchtbaarheid ontstaan; dit is bij kinderen zeldzaam, bij volwassen
mannen is de kans op onvruchtbaarheid groter.
Na
de bof is men waarschijnlijk levenslang immuun.
Hoe
krijg je het
-
via de lucht
Wat
kun je als leidster doen
-
de kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
de ruimten regelmatig luchten
Wat
kan het kindercentrum doen
-
melden bij de GGD
-
wanneer het kind ziek is, moet
het thuis blijven
Opmerkingen
Vaccinatie
BMR maakt deel uit van het rijksvaccinatieprogramma.
Terug
Diarree
Wat
is het
Diarree
is darmaandoening met plotseling optredende dunne ontlasting, vaak veroorzaakt
door een virus, soms een bacterie.
Besmettelijk
is de ontlasting en het speeksel.
Incubatietijd:
-
wisselend, afhankelijk van de
veroorzaker
Besmettelijkheid:
-
zolang het virus of de bacterie
wordt uitgescheiden, meestal enkele dagen
Ziekteduur:
-
meestal 2 tot 3 dagen
Verschijnselen:
-
dunne tot waterdunne ontlasting, enkele malen per dag
-
misselijkheid
-
braken
-
koorts
Complicaties:
-
uitdroging
Hoe
krijg je het
- via de ontlasting
-
via besmet water of voedsel
-
via besmette handen, materialen
enz.
-
via de lucht
Wat
kun je als leidster doen
-
strikt de hygi�neregels opvolgen
(protocol persoonlijke hygi�ne)
-
toiletten tussendoor reinigen
en in ieder geval na diarree
-
bij mogelijk contact met ontlasting
disposable plastic handschoenen dragen
-
vloeibare zeep en papieren handdoeken
gebruiken
Wat
kan het kindercentrum doen
-
bij diarree met bloed en slijm het kind weren
van het kindercentrum
-
melden bij de GGD, als er meer dan twee kinderen met ernstige
diarree in ��n groep zitten.
Opmerking
Soms
komt ook chronische diarree voor. Deze vorm van diarree wordt zelden veroorzaakt
door een virus of bacterie. Chroni�sche diarree ontstaat soms door infecties
elders in het lichaam, een afwijking aan de darm, antibiotica gebruik
of vezelrijke voeding.
Terug
Difterie
Wat
is het
Difterie
is een ernstige ontsteking in de keel en neus holte (soms van de huid)
die wordt veroorzaakt door een bacterie.
Besmettelijk
zijn het speeksel, keel- en neusslijm en wondvocht (bij huiddifterie).
Incubatietijd:
-
2 tot 5 dagen
Besmettelijkheid:
-
verschilt per persoon
-
normaal binnen 2 weken
-
drager kan langer dan zes maanden
bacterie uitscheiden
Ziekteduur:
-
enkele weken tot maanden
Verschijnselen:
-
symptoomloos
-
hangerigheid
-
ernstige keelklachten en grijzig
beslag in keel of neus
-
pijn bij slikken
-
bij huiddifterie: zweren met
grijzig beslag
Complicaties:
-
afsluiting van de luchtwegen
-
ontsteking aan het hart
-
verlammingen
-
overlijden
Hoe
krijg je het
-
via
de lucht
-
via
nauw onderling contact (zoenen, wondvocht)
Wat
kun je als leidster doen
-
de kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
strikt de hygi�neregels opvolgen
(protocol persoonlijke hygi�ne)
Wat
kan het kindercentrum doen
-
ieder geval van difterie bij de GGD melden
-
het kind niet toelaten zolang de kweek positief is. Er dient
een nacontrole plaats te vinden.
Opmerkingen
De
GGD verricht in dit kader bron- en contactonderzoek.
Vaccinatie
DKTP en DTP maakt deel
uit van het rijksvaccinatieprogramma.
Terug
Gordelroos
Wat
is het
Gordelroos
zijn blaasjes, veroorzaakt door een lokale reactivering van het waterpokken
virus bij dragers van dit virus.
Besmettelijk
is het vocht uit de blaasjes. Bij personen die geen waterpokken hebben
doorgemaakt kan besmetting met vocht uit de blaasjes leiden tot waterpokken.
Incubatietijd:
-
niet
van toepassing ingeval van reactivering
-
12
tot 21 dagen voor personen die geen waterpokken hebben doorgemaakt
Besmettelijkheid:
-
1
tot 2 weken voor personen die geen waterpokken hebben doorgemaakt
Ziekteduur:
-
1
tot 2 weken
Verschijnselen:
-
blaasjes op een band op ��n li�chaamshelft, ��n lichaamsdeel
of het gezicht.
-
hevige pijn in het aangedane
gebied
Hoe
krijg je het
-
via direct contact met het vocht uit de blaasjes; er ontstaan
dan waterpokken
Wat
kun je als leidster doen
-
de kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke
hygi�ne)
-
vloeibare zeep en papieren handdoekjes gebruiken
Opmerkingen
Gordelroos
komt op jeugdige leeftijd zelden voor.
Terug
Griep
Wat
is het
Griep
is een infectieziekte veroorzaakt door het influenzavirus.
Besmettelijk
zijn speeksel en slijm uit neus- en keelholte.
Incubatietijd:
-
1 tot 3 dagen
Besmettelijkheid:
-
1 dag voor tot 3 dagen na uitbreken van de ziekte
Ziekteduur:
-
1 tot twee weken
Verschijnselen:
-
koorts
-
hoofdpijn
-
keelpijn
-
hoesten en verkoudheid
-
pijnlijke spieren of gewrichten
-
algehele
malaise
Complicaties:
-
longontsteking
Hoe
krijg je het
-
via de lucht
Wat
kun je als leidster doen
-
strikt de hygi�neregels opvolgen
(protocol persoonlijke hygi�ne)
-
kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
de ruimten goed ventileren en extra luchten
Opmerkingen
Het
is het beste voor het kind dat het pas naar het kindercentrum komt als
het helemaal beter is.
Kinderen
met ernstige astma of bronchitis, suikerziekte of hartgebrek lopen meer
risico tijdens het doormaken van de griep. Zij kunnen in overleg met
de huisarts op kosten van de verzekering inge�nt worden.
Terug
Hand-,
voet- en mondziekte
Wat
is het
Hand-,
voet- en mondziekte is een huiduitslag, veroorzaakt door een virus.
Vooral kinderen tot 10 jaar kunnen worden besmet.
Besmettelijk
zijn neus-en keelslijm en de ontlasting.
Incubatietijd:
-
3 tot 5 dagen
Besmettelijkheid:
-
1 week
Verschijnselen:
-
combinatie van huiduitslag en
blaren in de mond
-
vooraf gegaan door wat misselijkheid,
braken en soms diarree en lichte koorts
-
daarna ontstaan er rode plekken
die uiteindelijk grotere blaren worden
-
als deze blaren barsten, zijn het pijnlijke slijmvlieszweertjes
-
soms huiduitslag en blaasjesvorming
op de vingers en in de handpalm en de voeten. Af en toe ook ode billen
Complicaties:
-
geen
Hoe
krijg je het
-
via de lucht
-
via direct contact met slijm
en ontlasting
-
via besmette handen en materialen
Wat
kun je als leidster doen
-
strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke
hygi�ne)
-
speelgoed dagelijks huishoudelijk reinigen
-
de ruimten goed ventileren en extra luchten
Wat
kan het kindercentrum doen
-
melden bij de GGD, wanneer er meer dan twee kinderen hand-, voet
en mondziekte hebben
Terug
Hepatitis
A
Wat
is het
Hepatitis
A is besmettelijke geelzucht; het is een ontsteking van de lever die
veroor�zaakt wordt door een virus.
Besmettelijk
is de ontlasting.
Incubatietijd:
-
2 tot 8 weken
Besmettelijkheid:
-
vanaf 2 weken v��r tot 1 week
na het geel worden.
Ziekteduur:
-
2 tot 4 weken
Verschijnselen:
-
syptoomloos (bij kleine kinderen)
-
koorts
-
gebrek aan eetlust
-
misselijkheid
-
pijn rechts in de bovenbuik
-
moeheid
-
na een paar dagen worden het
oogwit en de huid geel
-
de urine krijgt een cola-achtige kleur
-
de ontlasting ziet er stopverfkleurig
uit
-
De ernst van de ziekte neemt
toe met de leeftijd. Onder de leeftijd van 6 jaar krijgt het kind zelden
te maken met alle ziekteverschijnselen tegelijkertijd.
Complicaties:
-
zelden
Hoe
krijg je het
-
via de ontlasting,
-
via besmet voedsel en water
-
via besmette handen en materialen
Wat
kun je als leidster doen
-
strikt de hygi�neregels opvolgen
(protocol persoonlijke hygi�ne)
-
vloeibare zeep en papieren handdoeken
gebruiken
-
bij mogelijk contact met ontlasting
disposable plastic handschoenen dragen
-
kind niet mee laten helpen bij
klaarmaken of uitdelen van etenswaren
-
toiletten tussendoor reinigen,
in ieder geval na ontlasting en tweemaal daags desinfecteren (protocol
desinfecteren)
-
geen gemeenschappelijk servies
of bestek gebruiken
Wat
kan het kindercentrum doen
-
ieder geval van Hepatitis A
melden bij de GGD
-
het schoonmaakbedrijf inlichten
omtrent de ziekte
-
de strenge hygi�ne maatregelen
handhaven tot 8 weken na het laatste ziektegeval
Opmerkingen:
Indien
er m��r dan 3 kinderen in ��n groep binnen ��n maand hepatitis A krijgen
kan ervoor gekozen worden om de omgeving te beschermen door immunisatie
met gamma globuline.
Vaak
ziet men ongeveer 6 weken na de grote vakantie een ver�heffing van hepatitis
A, na een bezoek aan een hepatitis A-gebied. Het
is dus noodzakelijk zich te laten immuniseren of vaccineren wanneer
men naar een hepatitis A-gebied gaat.
Terug
Hepatitis
B
Wat
is het
Hepatitis
B is een ontsteking van de lever, welke veroorzaakt wordt door een virus
(een ander type virus dan bij hepatitis A).
Besmettelijk
zijn bloed, sperma en vaginaal vocht.
Incubatietijd:
-
2 tot 6 maanden
Besmettelijkheid:
-
zolang men het virus bij zich draagt
Ziekteduur:
-
6 weken tot 6 maanden
Hierna is men in de meeste gevallen levenslang immuun.
Verschijnselen:
-
De ziekte kan zowel met
als zonder ziekteverschijnselen
verlopen:
-
lichte koorts en moeheid kunnen enkele weken de enige klachten
zijn
-
pijn rechts in de bovenbuik
-
misselijkheid
-
soms geelverkleuring van oogwit en huid
-
cola-kleurige urine en stopverfkleurige ontlasting.
Complicaties:
-
ernstige verstoring van de leverfuncties
-
chronisch dragerschap
-
mogelijk op den duur levercirrose
Hoe
krijg je het
-
via bloed/bloed contact
-
via (onbeschermd) seksueel contact
-
via besmette materialen
Het
virus kan niet door de intacte huid
heen dringen, wel door de slijmvliezen.
Wat
kun je als leidster doen
-
strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
contact met bloed vermijden
en wegwerphandschoenen dragen bij bloederige ongelukjes en bloed�neuzen
-
het protocol hygi�nisch omgaan
met bloed opvolgen
Bij
flinke bijtwonden altijd contact opnemen met de GGD!
Wat
kan het kindercentrum doen?
-
ieder
geval van Hepatitis B melden bij de GGD
Opmerkingen
Er
is geen therapie, wel is vaccinatie mogelijk om de ziekte te voorkomen.
Baby's
van moeders die met hepatitis B besmet zijn, worden na de geboorte gevaccineerd.
De (huis)arts heeft aangifteplicht bij de GGD. De GGD verricht bron-
en contactonderzoek.
Sommige
mensen blijven het virus bij zich houden (dragers) en kunnen anderen
besmetten, terwijl ze zelf geen klachten hebben en vaak niet weten dat
ze drager zijn.
Terug
Herpes
Wat
is het
Een
herpesinfectie is een (huid) aandoening die wordt veroorzaakt door een
virus. Er zijn verschillende herpes
virussen die allen een andere (huid)infectie kunnen veroorzaken. Bij
kinderen kunnen de volgende aandoeningen optreden:
-
gordelroos
-
koortslip
-
waterpokken
-
ziekte van Pfeiffer
-
zesde ziekte
Deze
aandoeningen zijn elders in dit stuk nader omschreven.
Hersenvliesontsteking
(meningitis)
Wat
is het
Hersenvliesontsteking
kan veroorzaakt worden door allerlei micro-organismen. Zoals de naam
hersenvliesontsteking al zegt worden de vliezen rond de hersenen (en
het ruggemerg) aange�tast. Hier bespreken we de bacteri�le en de virale
vormen.
Een
hersenvliesontsteking kan soms een complicatie zijn van een andere infectie
zoals een gewone middenoorontsteking.
�
Bacteri�le
hersenvliesontsteking door de meningococ
Wat
is het
Deze
meningitis wordt veroorzaakt door de meningococ bacterie. Deze kan een
ontsteking geven van de hersen- en/of ruggemergvliezen of het bloed
(sepsis).
Besmettelijk
is het vocht uit de neus- en keelholte.
Incubatietijd:
-
2
tot 10 dagen, meestal 3 � 4 dagen.
Besmettelijkheid:
-
tijdens een periode dat er zich ziektegevallen van deze meningitis
voordoen (meestal in de winter) hebben meer dan 25% van alle mensen
de bacteri�n in de keel. Iedereen
kan derhalve besmet worden of al besmet zijn, maar slechts weinigen
worden daar ziek van. Mensen die zeer nauw contact hebben met een zieke
(gezinsleden) lopen een iets verhoogd risico ook ziek te worden.
Ziekteduur:
- 1 � 2 weken
Verschijnselen:
-
plotselinge hoge koorts
-
hoofdpijn
-
sufheid
-
lichtschuwheid
-
misselijkheid
-
stijve en pijnlijke nek bij
optillen van het hoofd (nekkramp).
-
soms ontstaat er bloedvergiftiging
(sepsis) dit ziet men o.a. aan kleine puntbloedinkjes in de
huid.
Dit zijn niet wegdruk�bare bloedinkjes in de huid ter grootte van een
speldenknop. Het verloop van de ziekte is meestal ernstig van aard.
Snelle diagnose door de huisarts en behandeling met o.a. antibiotica
zijn bij deze ziekte van groot be�lang.
-
bij zeer kleine kinderen zijn
de verschijnselen moeilijk te onderscheiden van andere ziekten.
Zuigelingen
zijn algemeen ziek (drinken slecht, zien grauw) en prikkelbaar (ongewoon
huilen, vooral bij het verwisselen van de luier, onwillekeurige schokjes
van het lichaam).
Complicaties:
-
vooral bij te late ontdekking
en dus behandeling kunnen bewusteloosheid en verlammingen
optreden die dan onherstelbare beschadigingen kunnen veroorzaken.
Hoe
krijg je het
-
via druppelinfektie. Ongeveer ��n op de vijf
� tien personen is drager van de meningococ-bacterie zonder dit te weten,
want een drager is zelf niet ziek.
Wat
kun je als leidster doen
-
kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
oververmoeidheid van kinderen
voorkomen: overver�moeidheid werkt vermin�dering van weerstand in de
hand.
-
zorgen voor ventilatie en de
ruimten regelma�tig luchten
-
ouders op tijd waarschuwen en
vervolgens de huisarts bij sterke verdenking op hersenvliesontsteking.
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
melden bij de GGD. Meningococcose
is een aangifteplichtige ziekte. Daarnaast is de GGD
behulpzaam bij voorlichting aan opvoeders en personeel.
Opmerkingen
Meestal
krijgen alleen de gezinsleden die in nauw con�tact komen met het kind
medicijnen voor een (tijdelijke) bescher�ming tegen deze bacterie. Wanneer
er op het kindercentrum ��n kind is gediagnostiseerd, is deze maatregel
niet nodig omdat er geen aanwijzingen zijn dat er een verhoogd risico
is.
�
Bacteri�le
hersenvliesontsteking door haemophilus influenza type b
Wat
is het
Ontsteking
van de vliezen van hersenen en/of ruggemerg door haemophilus influenza
type b (hib-bacterie).
Besmettelijk
is het vocht uit de neus- en keelholte.
Incubatietijd:
-
2 tot 10 dagen
Besmettelijkheid:
-
tijdens ziekteperiode; 24 �
48 uur na starten van behandeling is de zieke niet meer besmettelijk
-
gezien de hoge vaccinatie graad
die er in Nederland onder kinderen inmiddels bereikt is, is de kans
op besmetting in een kinderdagverblijf erg klein.
Ziekteduur:
-
1 � 2 weken
Verschijnselen:
-
plotselinge hoge koorts
-
hoofdpijn
-
sufheid
-
lichtschuwheid
-
misselijkheid
-
stijve en pijnlijke nek bij
optillen van het hoofd (nekkramp).
Snelle
diagnose door de huisarts en behan�deling met onder andere antibiotica
zijn be�langrijk.
Complicaties:
-
vooral bij te late ontdekking
en dus behandeling kunnen bewusteloosheid en verlammingen
optreden die dan onherstelbare beschadigingen kunnen veroorzaken.
Hoe
krijg je het
-
via druppelinfectie. De besmettelijkheid is niet groter wan�neer
er een kind ziek is.
Wat
kun je als leidster doen
-
kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
oververmoeidheid van kinderen
voorkomen: overver�moeidheid werkt vermin�dering van weerstand in de
hand.
-
zorgen voor ventilatie en de
ruimten regelma�tig luchten
-
ouders op tijd waarschuwen en
vervolgens huisarts bij sterke verdenking op hersenvliesontsteking.
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
melden bij de GGD. De GGD is
behulpzaam bij voorlichting aan opvoeders en personeel.
Opmerkingen
Vaccinatie
tegen deze vorm van meningitis is mogelijk. De vaccinatie maakt deel
uit van het rijksvaccinatieprogramma voor kinderen die geboren zijn
na 1 april 1993. Voor kinderen die v��r 1 april 1993 zijn geboren, is
op eigen verzoek en tegen betaling, vaccinatie mogelijk door de huisarts.
Tot
de leeftijd van drie maanden is het kind beschermd door antistoffen
van de moeder. Op vierjarige leef�tijd hebben de meeste kinderen een
natuurlijke weerstand opge�bouwd.
�
Virale
hersenvliesontsteking
Wat
is het?
Ontsteking
van de hersenvliezen veroorzaakt door verschillende soorten virussen.
Besmettelijk
is de ontlasting of het neus- en keelvocht; dit hangt af van om welk
virus het gaat.
Incubatietijd:
-
2 tot 30 � 40 dagen, gemiddeld
7 tot 14 dagen
Besmettelijkheid:
-
afhankelijk van het virus
Ziekteduur:
-
afhankelijk van het soort virus maar over het algemeen is er
binnen 1 tot 3 weken genezing zonder blijvende klachten.
Verschijnselen:
-
algemeen ziek-zijn met koorts
-
spierpijn
-
hoofdpijn
-
misselijkheid
-
braken.
-
lichtschuwheid
-
nekstijfheid
Het
verloop van de ziekte is meestal milder dan bij de bacteri�le versie.
Complicaties:
-
hersenontsteking met eventueel blijvende beschadigingen zoals
spasticiteit; dit kan vooral voorkomen bij pasgeborenen en kinderen
jonger dan ��n jaar.
Hoe
krijg je het
Afhankelijk
van het soort virus via
-
druppelinfektie of via
-
hand-mondcontact met besmette
ontlasting.
De
besmettelijkheid is niet groter wanneer er een kind ziek is.
Wat
kun je als leidster doen
-
strikt de hygi�neregels opvolgen
(protocol persoonlijke hygi�ne)
-
gebruik maken van vloeibare
zeep en papieren handdoeken.
-
kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
oververmoeidheid van kinderen
voorkomen: overver�moeidheid werkt vermindering van weerstand in de
hand.
-
zorgen voor ventilatie en het
regelmatig luchten van ruimten.
-
tijdig waarschuwen van ouders
en vervolgens huisarts bij sterke verdenking op hersenvliesontsteking.
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
melden bij de GGD. De GGD is
behulpzaam bij voorlichting aan opvoeders en personeel.
Terug
HIV
infectie/AIDS
Wat is het
Een
HIV infectie is een infectieziekte veroorzaakt door een virus (Humaan
Immunodefici�ntie Virus). Dit virus tast het afweersysteem aan, waardoor
men vatbaar is voor allerlei infecties. Op den duur leidt de ziekte
tot AIDS (Acquired ImmunoDeficiency Syndrome).
Besmettelijk
zijn bloed, sperma, vaginaal vocht en
moedermelk. HIV kan worden overgedragen van een HIV positieve
moeder op haar kind, tijdens de zwangerschap en de bevalling.
Incubatietijd:
-
2 tot 6 weken
-
de periode tussen een HIV besmetting
en de diagnose AIDS kan vari�ren van minder dan 1 jaar tot 15 jaar (bij
kinderen tot 10 jaar)
Besmettelijkheid:
-
levenslang, met name:
-
in het begin van de infectie
-
bij afname van de afweer en
toename van de symptomen
Ziekteduur:
-
levenslang
Verschijnselen:
-
vaak beginnend met griepachtige
ziekte
-
bij zuigelingen vaak longontsteking,
diarree en groei- of ontwikkelingsachterstand
-
bij groter kinderen longontsteking,
andere infecties en leer- en gedragsmoeilijkheden
-
gevolgd door ernstige schimmel-,
bacteri�le en virus infecties, hersenaandoening e.d.
Complicaties:
-
zie bij verschijnselen
-
overlijden
Hoe
krijg je het
-
via bloed/bloed contact
-
via (onbeschermd) seksueel contact
-
via besmette materialen
-
van moeder op kind tijdens de
zwangerschap en de bevalling en via de moedermelk
Het
virus kan niet door de intacte huid
heen dringen, wel door de slijmvliezen.
Wat
kun je als leidster doen
- strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke
hygi�ne)
-
contact met bloed vermijden
en wegwerphandschoenen dragen bij bloederige ongelukjes en bloed�neuzen
-
het protocol hygi�nisch omgaan
met bloed opvolgen
-
een besmet kind normaal behandelen
en opnemen in de groep
Wat
kun je als kindercentrum doen?
- altijd de privacy van het besmette kind of personeelslid
waarborgen
-
voorkomen
om afwijkende gedragregels op te stellen
-
goede
voorlichting geven aan het personeel
-
de
GGD inschakelen voor informatie en voorlichting
Opmerking
Vaak
gebruiken HIV ge�nfecteerde personen veel medicijnen die in een vrij
strak schema ingenomen moeten worden. Goede afspraken met ouders/verzorgers
zijn van groot belang.
Terug
Kinkhoest
Wat
is het
Kinkhoest
is een besmettelijke uitputtende ziekte van de luchtwegen veroorzaakt
door een bacterie.
Besmettelijk
is het vocht uit de keelholte.
Incubatietijd:
-
7 tot 10 dagen, nooit langer
dan 21 dagen.
Besmettelijkheid:
-
gedurende de eerste 4 weken
van de ziekte
-
een behandeling met antibiotica
brengt de besmettelijkheid terug naar 5 � 7 dagen na de start met de
medicijnen
Ziekteduur:
-
beginnend met 1� 2 weken een
gewone verkoudheid en zich niet lekker voelen.
-
daarna 2 weken een stadium met
de voor kinkhoest zo typerende hoest
-
vervolgens nog enkele weken
voortdurend met een normale hoest
Verschijnselen:
-
in het begin een gewone verkoudheid met niezen, lichte koorts
en prikkel�hoest
-
vervolgens ontstaan hevige, plotseling opkomende hoestbuien,
gepaard gaande met een gierend geluid (�kinken�) en het opgeven van
taai slijm; het kind kan hierbij blauw aanlo�pen
-
hoestaanvallen bij eten, waarbij het voedsel wordt uitgebraakt
-
ook 's nachts treden uitputtende aanvallen op
-
het hoesten kan nog enkele weken blijven doorgaan.
Complicaties:
-
longontsteking, deze kan dodelijk
zijn.
-
hoe jonger het kind des te ernstiger
zijn vaak de com�plicaties.
-
hersenbeschadiging kan optreden door zuurstofgebrek tij�dens
de aanvallen.
Hoe
krijg je het
-
via druppelinfectie (aanhoesten).
Wat
kun je als leidster doen
-
kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
zorgen voor ventilatie en regelmatig
luchten van ruimten
Wat
kan het kindercentrum doen
-
ouders informeren over de het
v��rkomen van kinkhoest op het kinderdagverblijf en aanraden om ongevaccineerde
baby�s en hoogzwangere vrouwen buiten het kindercentrum te houden
-
melden aan de GGD.
Het is een aangifte-plichtige ziekte.
Opmerkingen
Vaccinatie
(DKTP) in het eerste levensjaar maakt deel uit van het rijksvaccinatie�pro�gramma.
De bescherming hierdoor is tijdelijk: vermoe�delijk 4 tot 5 jaar. Daardoor
kunnen gevacci�neerde kinderen de ziekte toch nog krijgen, zij het dat
het verloop dan meestal veel milder is.
Er
zijn meerdere virussen en bacteri�n, die een op kinkhoest gelijkend
ziektebeeld kunnen veroorzaken. De hoestaanvallen zijn minder hevig
en het karakteristieke gieren ("kinken") ontbreekt.
De
bescherming door vaccinatie is niet bij iedereen 100% en niet levenslang.
Als
de diagnose kinkhoest wordt gesteld, is de besmettelijke periode meestal
grotendeels verstreken en heeft mogelijke besmetting al plaatsgevonden.
Het is daarom niet zinvol kinde�ren van het kindercentrum te weren.
Aangezien
de ziekte voor jonge zuigelingen ernstig kan verlopen is het zinvol
om hen en vrouwen die op het punt staan te bevallen van het kindercentrum
te weren.
Terug
Koortslip
Wat
is het
Koortslip
zijn blaasjes rond de mond, veroorzaakt door het herpes simplex virus.
Besmettelijk
is het vocht in de blaasjes.
Incubatietijd:
-
2 tot 12 dagen, gemiddeld 4
Besmettelijkheid:
-
7 tot 12 dagen
Ziekteduur:
-
1 tot 2 weken
Verschijnselen:
-
pijnlijke blaasjes rond de mond,
gevuld met vocht; na enkele dagen springen ze open en ontstaat
een korstje
Complicaties:
-
bij pasgeborenen: ernstige aandoeningen van het centrale zenuwstelsel
en inwendige organen
Hoe
krijg je het
-
via direct contact met het vocht
uit de blaasjes
-
via besmette handen en materialen
Wat
kun je als leidster doen
-
de kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
voorkomen dat het besmette kind
anderen kusjes geeft
-
al het materiaal wat het kind
in de mond heeft gehad, huishoudelijk reinigen
-
vloeibare zeep en papieren handdoekjes
gebruiken
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
de ouders / verzorgers adviseren
het kind te laten behandelen door de huisarts
-
pasgeborenen onder de 4 weken
niet in contact laten komen met het besmette kind
-
melden bij de GGD, wanneer er
meer dan twee kinderen met een koortslip zijn
Terug
Krentenbaard
(impetigo)
Wat
is het
Dit
is een oppervlakkige infectie van de huid, meestal rond de mond veroorzaakt
door bacteri�n. De infectie zit meestal in het gezicht rond de neus
of mond, maar kan zich ook op andere plaatsen voordoen. De aandoening
begint met een blaasje, dat openbarst en waarop een honinggele korst
ontstaat.
De
plekken breiden zich uit, zodat het lijkt alsof het kind een baard van
krenten heeft.
Incubatietijd:
-
1 tot enkele dagen
Besmettelijkheid:
-
zolang er vocht uit de blaasjes
aanwezig is
Ziekteduur:
-
afhankelijk van de behandeling
Verschijnselen:
-
blaasjes meestal rond de mond
en/of de neus
-
wanneer de blaasjes openbarsten,
ontstaat hierop een honinggele korst
-
jeuk
Complicaties:
-
door krabben kunnen ernstige
infecties ontstaan
-
uitbreiding naar andere delen
van het lichaam
Hoe
krijg je het
-
via direct contact met de aangedane
huid
-
via besmette handen; een kind
kan zich zelf herbesmetten ten gevolge van krabben
-
via besmet speelgoed en materialen
(bekers)
Wat
kun je als leidster doen
-
het kind via de opvoeders naar de huisarts te sturen voor behande�ling
-
kinderen met een krentenbaard pas weer op het kindercen�trum
te laten komen twee dagen na het starten van een antibio�tica behandeling
of als de blaasjes zijn inge�droogd of de wond is bedekt
-
alles waar het kind mee in contact is geweest goed schoon te
maken
-
het kind niet aan de plekken te laten krabben
-
strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
ouders voorlichten over persoonlijke
hygi�ne in de thuissituatie (handen wassen, nagels kortgeknipt houden,
krabben vermijden).
Terug
Legionellose
Wat
is het
Legionellose
is een acute infectie van de bovenste luchtwegen veroorzaakt door een
bacterie, die zich ophoudt in water.
Er
zijn twee soorten: Legionellapneumonie en Pontiac Fever (Legionella
griep)
Besmettelijk
is het water, waarin de bacterie zich bevindt, dat ingeademd wordt.
Incubatietijd:
- Legionellapneumonie: 2 tot 10 dagen, gemiddeld 5 tot 6
- Pontiac Fever
: 5 tot 66 uur, gemiddeld 24 tot 28 uur
Besmettelijkheid:
- niet van mens tot mens
Ziekteduur:
-
wisselend
Verschijnselen:
-
geen symptomen
-
luchtweginfecties
-
hoofdpijn en spierpijn
-
diarree en braken
-
verwardheid
Complicaties:
-
longontsteking
-
nierfalen
-
leverstoornissen
Hoe
krijg je het
-
via
de lucht (inademing van in de lucht zwevende besmette waterdruppeltjes)
Wat
kun je als leidster doen
-
zie
hieronder
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
direct
melden aan de GGD
-
paniek
voorkomen door voorlichting door of verwijzing naar GGD
-
regels
omtrent sluiting van douches e.d. opvolgen
-
periodieke
controle van het warm watersysteem laten uitvoeren
Opmerking
Een besmetting met de legionella bacterie verloopt
dikwijls zonder duidelijke symptomen en wordt dan ook niet als zodanig
herkend.
De ziekte komt het meest voor bij personen boven de
40 jaar en met name bij mannen. De ziekte is na een juiste en tijdige
diagnose goed te behandelen.
Terug
Mazelen
Wat
is het
Mazelen
is een zeer besmettelijke infectieziekte met huiduitslag veroorzaakt
door een virus.
Besmettelijk
is het vocht uit de neus- en keelholte.
De
incubatietijd:
-
8 tot 13 dagen, gemiddeld 10
dagen
Besmettelijkheid:
-
de zieke is al 1 � 2 dagen voor
de eerste verschijnselen besmettelijk voor anderen. Deze besmettelijkheid
duurt voort tot 4 dagen na het begin van de huiduitslag.
-
mazelen is erg besmettelijk.
Ziekteduur:
-
ongeveer 2 weken en gaat vanzelf
over.
Verschijnselen:
-
hoge koorts
-
neusverkouden
-
harde droge hoest
-
rode ogen (lichtschuw)
-
vlak voor de vlekken uitbreken knapt het kind wat op en de koorts
zakt
-
nu verschijnen aan de binnenkant van de wangen rood omrande witte
stippen
-
de koorts loopt weer op en er verschijnen rode vlekken achter
de oren
-
de uitslag verspreidt zich over de rest van het lichaam
-
de vlekken worden groter, donkerder en vloeien in elkaar over.
Na
de ziekte is men levenslang immuun.
Complicaties:
-
oorontsteking
-
longontsteking
-
hersenontsteking.
Deze
complicaties kunnen zeer ernstige vormen aannemen.
Hoe
krijg je het
-
via de lucht
Wat
kun je als leidster doen
-
kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (zie protocol persoonlijke hygi�ne).
-
zorgen voor ventilatie en het
regelmatig luchten van ruimten.
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
melden bij de GGD. Mazelen is een aangifte-plichtige ziekte.
Opmerkingen
Vaccinatie
(BMR) maakt deel uit van het rijksvaccinatieprogramma.
In
Nederland is er in de tweede helft van 1999 weer een epidemie geweest
met ongeveer 3000 gevallen. Dit waren voornamelijk kinderen onder de
15 jaar die om religieuze redenen niet gevaccineerd waren. Er vielen
3 doden tengevolge van ernstige complicaties.
Terug
Middenoorontsteking
Wat
is het
Een
middenoorontsteking is een plotseling optredende infectie van het middenoor,
achter het trommelvlies. Deze ontste�king kan veroorzaakt worden door
een bacterie of een virus.
Besmettelijk
is het pus.
Incubatietijd:
-
2 tot enkele dagen
Besmettelijkheid:
-
zolang de pus aanwezig is
Ziekteduur:
-
afhankelijk van de behandeling
Verschijnselen:
-
koorts (bij zuigelingen niet
altijd)
-
pijn (kind grijpt naar het oor)
-
vaak verkouden
-
kind huilt bij aanraking van
het oor
Complicaties:
-
ontstaan van een loopoor, waarbij
het trommelvlies is kapot gegaan en er stinkende pus uit het oor
komt
wat er uit ziet als snot, niet te verwarren met oorsmeer, wat donkergeel
is. De aanvankelijk aanwezige pijn en koorts nemen af. Het loopoor kan
twee weken aanhouden.
-
een chronische middenoorontsteking
met gehoorverlies als gevolg
-
infectie van het bot achter het oor
-
hersenvliesontsteking.
Hoe
krijg je het
-
meestal op als complicatie van
een verkoudheid. Vooral jonge kinderen kunnen er erg gevoe�lig
voor zijn
-
via direct contact met pus
-
via besmette handen en materialen
Wat
kun je als leidster doen
-
strikt de hygi�neregels opvolgen
(protocol persoonlijke hygi�ne)
-
ouders het vragen het kind op
te halen en naar de dokter te gaan. Een kind met een acute middenoorontsteking
voelt zich veelal ziek en zal niet op het kindercentrum komen
-
regelmatig wegdeppen van het
pus uit de oorschelp met een wattenbolletje
-
bij het verschonen het kind
op een schone papie�ren onder�legger
leggen en deze na gebruik meteen weggooien
-
alles waar het pus mee in contact
is geweest goed schoon�maken
-
vloeibare zeep en papieren handdoekjes
gebruiken
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
ouders het vragen het kind op
te halen en naar de dokter te gaan voor behandeling. Een kind met een
acute middenoorontsteking voelt zich veelal ziek en zal niet op het
kindercentrum komen
-
bij chronisch loopoor, na behandeling,
strikt zijn in het opvolgen van de maatregelen hierboven beschreven
Terug
Ontstoken
ogen
Wat
is het
Een
oogontsteking wordt veroorzaakt door een virus of bacterie.
Besmettelijk
is het pus.
Incubatietijd:
-
1 tot enkele dagen
Besmettelijkheid:
-
zolang pus aanwezig is
Ziekteduur:
-
2 tot 14 dagen
Verschijnselen:
-
rode ogen
-
opgezette oogleden
-
gele of groene pus uit het oog
Complicaties:
-
littekenvorming in het oog,
waardoor het gezichtsver�mogen kan worden aangetast (komt vooral
voor wanneer er niet behandeld wordt.)
Hoe
krijg je het
-
via direct contact met het pus
-
via besmette handen en materialen
Wat
kun je als leidster doen
-
voorkomen dat kinderen in contact
komen met besmet materiaal (beddengoed, aankleedkussen!)
-
strikt de hygi�neregels opvolgen
(protocol persoonlijke hygi�ne)
-
vloeibare zeep en papieren handdoekjes
gebruiken
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
ouders aanraden de huis arts
te raadplegen
-
wanneer het kind niet behandeld
wordt, mag het niet op het kindercentrum komen
Opmerking
Ontstoken
ogen moeten niet verward worden met afscheiding uit de oogjes bij verstopte
traanbuisjes, wat veel voorkomt bij baby�s. In dit geval is er geen
sprake van een infectie en is er ook geen besmettingsgevaar voor andere
kinderen.
Terug
Papegaaieziekte
(ornithose/psittacose)
Wat
is het
Papegaaieziekte
komt vooral voor bij vogelhandelaren en men�sen, die in de pluimveeindustrie
werken. Het kan ook voorkomen in thuissituaties wanneer duiven of andere
vogels worden gehouden.
Besmettelijk
zijn de gedroogde uitwerpselen van vogels (ontlasting, neus- en oogvocht)
Incubatietijd:
-
4 tot 15 dagen; gewoonlijk ongeveer 10 dagen
Besmettelijkheid:
-
zowel zieke als schijnbaar gezonde vogels kunnen langdurig, soms
zelfs levenslang, besmettelijk zijn.
Ziekteduur:
-
ziekte kan acuut maar ook langzaam beginnen
Verschijnselen:
-
het begint meestal met een droge
kuchhoest.
-
later krijgt men langdurig hoge
koorts (40.5�C), met koude rillingen en spierpijn (voornamelijk rug
en nek).
-
soms hoest men slijm op
-
komt huiduitslag voor en krijgt
men last van
-
braken en/of diarree.
Complicaties:
-
bij ouderen kan de ziekte dodelijk verlopen ondanks dat de verschijnselen
licht zijn
-
ernstige longproblemen
Hoe
krijg je het
-
door het inademen van droge bestanddelen (ontlasting, neus- en
oogvocht) van vogels bijvoorbeeld tijdens het schoonmaken van de kooien.
Wat
kun je als leidster doen
-
houd geen vogels binnen de ruimte van het kindercentrum!
-
wanneer het kindercentrum buiten vogels houdt, moet ervoor gezorgd
worden dat de kooien schoon zijn. Laat de dieren regelmatig controleren
door een dierenarts.
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
meld het aan de GGD. Het is
een aangifteplichtige ziekte.
Terug
Polio
(kinderverlamming)
Wat
is het
Polio
is een infectieziekte veroorzaakt door een aantal virustypen. Het virus
kan het zenuwstelsel aantasten, waardoor verlammingen kunnen optre�den.
Besmettelijk
is de ontlasting, soms ook het slijmvlies uit de keel.
Incubatietijd:
-
3 tot 35 dagen, gemiddeld 7
tot 14.
Besmettelijkheid:
-
enkele dagen voor en na het begin van de symptomen
Ziekteduur:
-
1 week tot langdurig (bij verlammingen)
Verschijnselen:
-
griepachtige klachten met wat koorts, verkoudheid, hoofdpijn
en spier�pijn
-
misselijkheid en diarree
-
bij minder dan 1 procent van de besmette personen kunnen verlammingsverschijnselen
van armen, benen en/of ademhalingsspieren optreden
Complicaties:
-
verlammingen (soms blijvend)
-
na jaren optreden van spierzwakte
Hoe
krijg je het
-
via direct contact met ontlasting
-
via de lucht
Wat
kun je als leidster doen
-
contact
met ontlasting vermijden
-
strikt
de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
vloeibare
zeep en papieren handdoekjes gebruiken
Wat kun je als kindercentrum doen
- direct melden bij de GGD (ook bij vermoeden) om plan van
aanpak op te stellen
Opmerkingen
Sluiting
van het kindercentrum heeft geen zin.
De
GGD onderneemt samen met het kindercentrum de nodige actie, bij�voorbeeld
door het geven van voorlichting aan de opvoeders. Daarnaast gaat de
GGD na of de andere kind�eren voldoende zijn inge�nt. Revaccinatie kan
zonodig plaatsvinden.
Vaccinatie
(DKTP en DTP)
maakt deel uit van het rijksvaccinatieprogramma.
Terug
Pseudo-croup
Wat
is het
Pseudo-croup
is een infectie van het bovenste deel van de luchtwegen veroorzaakt
door een virus. Het kind kan de ziekte vaker krijgen als het daar gevoelig
voor is.
Besmettelijk
is het vocht uit de neus- en keelholte.
Verschijnselen:
-
verkoudheid
-
blafhoest
-
hese stem
-
soms koorts
-
meestal in de loop van de avond toenemende benauwdheid door zwelling
van het bovenste deel van de luchtpijp. Het typerende geluid is de piepende
inademing.
Hoe
krijg je het
-
via de lucht
Wat
kun je als leidster doen
-
het kind gerust stellen
-
tijdens de benauwdheidsaanval stomen, door bijvoorbeeld met het
kind in de doucheruimte te gaan zitten met de warm-waterkraan open
-
als er na 15 minuten geen verbetering optreedt, meteen de huisarts
bellen (het kan dan zijn, dat het kind een ontsteking van het strotteklepje
heeft waardoor de lucht�pijp kan worden afgesloten en het kind stikt)
Opmerkingen
Regelmatig
luchten verkleint de kans op pseudo-croup.
Er
treden geen epidemie�n op omdat niet ieder kind gevoelig is voor pseudo-croup.
Na
een aantal jaren groeien de kinderen, die met pseudo-croup aanvallen
te maken hebben, er over heen.
Zie
verder ook onder verkoudheid.
Terug
Ringworm
Wat
is het
Ringworm
is een huidinfectie, veroorzaakt door een schimmel en niet door een
worm.
Besmettelijk
is de aangetaste huid van mensen en dieren.
Incubatietijd:
-
4 tot 10 dagen
Besmettelijkheid:
-
zolang de infectie aanwezig is
Ziekteduur:
-
onbehandeld jaren, behandeld enkele weken
Verschijnselen:
-
roze ringvormige plekken op de huid, soms droog, soms vochtig,
meestal op de romp
Complicaties:
-
zelden
Wat
kun je als leidster doen
-
strikt de hygi�neregels
opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
eigen handdoek, kleding
en beddengoed gebruiken
-
kinderen met ringworm
geen verkleedspullen laten gebruiken
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
de ouders adviseren het
kind te laten behandelen
-
een onbehandeld kind
niet toelaten op het kindercentrum
wanneer de ringworm op een plek zit, die niet bedekt is door kleding
-
melden bij de GGD wanneer
er meerdere gevallen van ringworm zijn
Terug
Rodehond
Wat
is het
Rodehond
is een infektieziekte met huiduitslag veroorzaakt door een virus.
Besmettelijk
is het vocht uit de neus- en keelholte.
Incubatietijd:
-
2 tot 3 weken.
Besmettelijkheid:
-
van 5 dagen voor het verschijnen van de uitslag tot 5 dagen daarna
Ziekteduur:
-
de ziekteduur is enige dagen. Na het doormaken van de ziekte
is men levenslang immuun.
Verschijnselen:
-
het kind is nauwelijks ziek, meestal is het wat verkouden
-
de rode uitslag begint in het gezicht en breidt zich snel uit
over de rest van het lichaam. De vlekken lopen zo in elkaar over, dat
het lijkt alsof het kind een egaal rode kleur heeft
-
de uitslag duurt een paar dagen
-
typerend zijn de opgezette klieren in de nek
-
meestal heeft het kind geen koorts.
Complicaties:
-
gewrichtsontsteking van voornamelijk
pols- en vingergewrichten bij volwassenen
-
bij zwangeren in de eerste 4
tot 5 maanden van de zwangerschap is er een groot gevaar op besmetting
van de foetus met ernstige afwijkingen bij het kind als gevolg hiervan
(doofheid, hartafwijkingen, mentale achterstand, etc)
Hoe
krijg je het
-
via de lucht
-
via de placenta
Wat
kun je als leidster doen
-
kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke
hygi�ne)
-
zorgen voor ventilatie en het
regelmatig luchten van ruimten
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
melden bij de GGD. Het is een
aangifte-plichtige ziekte.
-
in overleg met de GGD is het
zaak zwangere vrouwen die op het kindercentrum komen te waarschu�wen.
Een mogelijkheid hiervoor is een waarschuwingsbrief op de toe�gangsdeur
te plakken. Kinderen die in contact zijn geweest met een rodehondpati�nt
mogen gewoon naar het kinder�centrum. Vrouwelijke leidsters dienen gevaccineerd
te worden tegen rodehond als dit niet eerder is gebeurd.
Opmerkingen:
Vaccinatie
BMR maakt deel uit van het rijksvaccinatiepro�gram�ma.
Nu
bijna alle kinderen gevaccineerd worden tegen rodehond komt de ziekte
bijna niet meer voor. Deze ziekte is voor kinderen vrij onschuldig,
maar gevaarlijk voor de ongeboren vrucht van zwangere vrouwen. In de
eerste vier maanden van de zwangerschap is het risico het grootst. Zwangere
vrouwen die in contact zijn geweest met een rodehond-pati�nt dienen
met hun huisarts te overleggen of er maatregelen genomen moeten worden.
Terug
Roodvonk
Wat
is het
Roodvonk
is een infectieziekte met huiduitslag die veroorzaakt wordt door een
bacterie.
Besmettelijk
is het vocht uit de neus-keelholte.
Incubatie�tijd:
-
2 tot 7 dagen.
Besmettelijkheid:
-
contact met deze bacterie is in de algemene bevolking niet te
vermijden.
-
onbehandeld is de ziekte besmettelijk
tot de vervellingen voorbij zijn.
-
bij behandeling met antibiotica
is na 24 uur de besmettelijke periode voorbij.
Ziekteduur:
-
de ziekte duurt 10 tot 14 dagen.
Verschijnselen:
-
hoge koorts
-
keelpijn
-
hoofdpijn
-
braken
-
na 24 uur ontstaan kleine dieprode vlekjes beginnend in de liezen
en zich verspreidend over het hele lichaam, behalve rond de neus en
mond
-
de tong is eerst geheel beslagen, later geheel rood met puntjes
(frambozen�tong)
-
na een paar dagen verbleekt
de huiduitslag en begint de huid te vervellen, vooral aan de handen
en voeten.
Complicaties:
-
dankzij de behandeling met antibiotica komen complicaties minder
voor, zoals een nieraandoening of gewrichtsaandoening (acute reuma).
Hoe
krijg je het
-
via de lucht
Wat
kun je als leidster doen
-
kinderen hoest en niesdis�ci�pline
aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne).
-
zorgen voor ventilatie en het
regelmatig luchten van ruimten.
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
melden bij de GGD
wanneer zich binnen tien dagen twee gevallen van roodvonk voordoen,
of drie gevallen binnen een maand.
-
mits het kind behandeld
wordt met een antibiotica kuur, is er geen reden om het kind te weren
van het kindercentrum.
Opmerkingen:
In
sommige gevallen verricht de GGD bron- en contactonderzoek.
Terug
RSV
Wat
is het
RSV
is een infectie van de luchtwegen veroorzaakt door het RS virus en komt
meestal in de winterperiode voor.
Besmettelijk
is het slijm uit de neus.
Incubatietijd:
-
2 tot 8 dagen, gemiddeld 5
Besmettelijkheid:
-
kort voor tot 3 weken na het uitbreken van de ziekte
Ziekteduur:
-
1 tot 3 weken
Verschijnselen:
-
hoesten
-
snot en verstopte neus
-
koorts
-
soms benauwdheid
Complicaties:
-
bronchitis
-
longontsteking
Hoe
krijg je het
- via de lucht
-
via direct contact met het neusslijm
-
via besmette materialen en handen
Wat
kun je als leidster doen
-
kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
strikt de hygi�nemaatregels
opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
vloeibare zeep en papieren handdoekjes
gebruiken
-
besmet materiaal (speelgoed
e.d.) reinigen
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
ouders
inlichten dat er RSV is vastgesteld, zodat deze alert kunnen zijn op
de symptomen
Opmerkingen
Bij
hele jonge kinderen kan de ziekte zeer ernstig verlopen. Bij oudere
pati�ntjes verloopt deze ziekte vaak als een verkoudheid en wordt zelden
de diagnose RSV gesteld.
Terug
Schimmelinfecties
Wat
is het
Schimmelinfecties
zijn infecties aan huid, haar en slijmvliezen, veroorzaakt door verschillende
schimmelsoorten.
De
infecties kunnen op diverse plaatsen op het lichaam voorkomen.
Bij
kinderen kunnen de volgende aandoeningen optreden:
-
ringworm
-
zwemmerseczeem of voetschimmel
-
tinea capitis of hoofdschimmel
Deze
aandoeningen zijn elders in dit stuk nader omschreven.
Terug
Schurft
Wat
is het
Schurft
is een besmettelijke huidziekte veroorzaakt door de schurftmijt.
De
mijt graaft kleine gangetjes in de huid en legt daarin eitjes. De gangetjes
zijn te zien als grillig verlopende streepjes, die soms wel 1,5 cm lang
zijn.
Besmettelijk
zijn de mijten en de eitjes.
Incubatietijd:
-
2 tot 6 weken bij een eerste
besmetting
-
1 tot 4 dagen bij een herbesmetting
Besmettelijkheid:
-
zolang er mijten en eitjes aanwezig zijn
Ziekteduur:
-
zolang er niet behandeld wordt
Verschijnselen:
-
ernstige jeuk, met name �s avonds
en �s nachts
-
huidafwijkingen en eczeemvorming
op diverse plaatsen op het lichaam, meestal niet op de rug en bij volwassenen
niet op het hoofd.
Complicaties:
-
ernstige huidinfecties
Hoe
krijg je het
-
via direct contact: langdurig
huidcontact (hand / hand, knuffelen e.d.)
-
via besmet beddengoed e.d.
Wat
kun je als leidster doen
-
langdurig contact met besmet
persoon vermijden
-
strikt de hygi�ne maatregels
opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
ouders
adviseren met het kind naar de huisarts te gaan
-
het kind niet toelaten op het
kindercentrum, wanneer het niet wordt behandeld
-
melden bij de GGD. In overleg
met de GGD wordt verdere actie bepaald.
Opmerkingen
De
GGD verricht bron- en contactonderzoek en verstrekt adviezen over verdere
maatregelen. Er dient thuis zo snel mogelijk behandeling plaats te vinden
met zalf, die verkrijgbaar is op recept van de arts. Huisgenoten moeten,
ook al hebben zij geen verschijnselen, gelijktijdig worden meebehandeld.
Terug
Steenpuisten
Wat
is het
Een
steenpuist is een huidinfectie, veroorzaakt door een bacterie (de staphylococ).
Besmettelijk
is het pus van de puist en het vocht uit de neus- en keelholte.
Incubatietijd:
-
over het algemeen 4 tot 10 dagen
Besmettelijkheid:
-
zolang als de puist pus produceert
Ziekteduur:
-
zeer uiteenlopend
Verschijnselen:
-
een pijnlijke, rode en warme bult rond een haar�wortel.
-
in enkele dagen wordt de bult groter en ontstaat er een onderhuidse
ontsteking met een zwarte punt die erg pijnlijk is.
Complicaties:
-
over het algemeen geen
Hoe
krijg je het
-
via direct contact met pus van een pati�nt
-
via de lucht
-
men kan zichzelf via pus opnieuw
besmetten.
Wat
kun je als leidster doen
-
kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (zie protocol persoonlijke hygi�ne)
-
strikt de hygi�neregels opvolgen
(protocol persoonlijke hygi�ne)
-
een kind met een steenpuist mag niet in een speelbadje met andere
kinderen
-
zorgen voor een goede wondhygi�ne
en hierbij plastic handschoenen dragen. De steenpuist dient
goed afgedekt te zijn om openstoten te voorkomen. Als de steenpuist
open is, deze verbinden met gaasjes en volledig afplakken. De gaasjes
regelmatig verschonen. Een steenpuist beslist niet uitdrukken, maar
er met de handen vanaf blijven.
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
ouders adviseren het kind te laten behandelen door de huisarts
Terug
Tekenbetenziekte/Lyme-ziekte
Wat
is het
De
ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie en wordt overgebracht door
een teek.
Incubatietijd:
-
van 3 dagen tot 3 maanden; gemiddeld 16 dagen
Besmettelijkheid:
-
directe besmetting van mens op mens komt niet voor
Ziekteduur:
-
de uiteindelijke chronische lyme-ziekte is zeer langdurig
Verschijnselen:
-
eerste stadium:
In
het eerste stadium, de periode van 3 dagen tot 3 weken na de besmet�ting,
vormt zich rond de tekenbeet een rode, ringvor�mige huiduitslag, die
zich geleidelijk uitbreidt. Andere klachten die op kunnen treden zijn
hoofdpijn, keelpijn, lymfekliervergrotingen, koorts en vermoeidheid.
-
tweede stadium:
In
het tweede stadium, enkele weken tot maanden na de teke�nbeet, kan men
last krijgen van uitstralende pijn in arm of been, een scheef�staand
gezicht, dubbel zien, neiging tot flauwvallen en hartritme-stoornissen.
-
derde stadium:
In
het derde stadium, maanden tot jaren na de infectie, kan er be�schadiging
optreden van de gewrichten, wat gepaard gaat met pijn en zwelling.
Soms
lijkt het alsof de eerste twee stadia worden overgesla�gen, waardoor
een arts niet aan deze ziekte denkt.
Complicaties:
-
hersenontsteking
-
hartontsteking
-
oogontsteking
Hoe
krijg je het
-
via de beet van de teek die met de bacterie is besmet
Wat
kun je als leidster doen
-
de teek niet leeg �knijpen�,
verdoven of uitbranden.
-
de teek zo snel mogelijk verwijderen
door hem met een pincet zo dicht mogelijk bij de huid beetpakken en
met een licht draaiende beweging eruit trekken; er zijn speciale tekenpincetten
in de handel.
-
het wondje na verwijdering van
de teek ontsmetten met jodium of alcohol 70%.
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
bij verschijnselen die kunnen
wijzen op deze ziekte dien je opvoeders te adviseren de huisarts te
raadplegen.
-
tekenbeten voorkomen! Dit kan door goed sluitende kleding en
schoenen te dragen in dichtbegroeide plaatsen in bossen en parken, waar
men direct contact heeft met het groen. Denk ook aan een hoofddeksel,
ze vallen soms op het hoofd.
Opmerkingen
Een
teek is een bruin-zwart insect van ongeveer drie milli�meter groot.
De teken
leven
in bossen en struiken, het zijn parasieten: ze bijten zich vast in de
huid van
mensen
en dieren om bloed te zuigen.
De
infecties vinden meestal plaats in de maanden juni, juli en augustus.
Teken zijn in
de
zomermaanden het meest actief.
Terug
Tetanus
Wat
is het
Tetanus
is een ziekte met stijfheid en kramp, veroorzaakt door een bacterie
die via een diepe wond het lichaam binnen kan komen.
Besmettelijk
zijn straatvuil, uitwerpselen en stof.
Incubatietijd:
-
1 dag tot enkele maanden, gemiddeld 3 tot 21 dagen
Besmettelijkheid:
-
niet besmettelijk van mens tot mens
Ziekteduur:
-
ongeveer 3 weken
Verschijnselen:
-
meestal beginnend met kaakkramp,
soms met vage klachten als hoofdpijn en prikkelbaarheid
-
stijfheid op de plek van de
verwonding en van nek-, buik- en rugspieren
-
soms koorts
-
kramp van de ademhalingsspieren
Complicaties:
-
beschadiging van het centrale
zenuwstelsel
-
optreden van botbreuken
-
longembolie, hartklachten
-
coma
Hoe
krijg je het
-
door binnendringen van straatvuil e.d. via een diepe verwonding
Wat
kun je als leidster doen
-
bij kleine wondjes wondreiniging
toepassen en zonodig verbinden
-
bij grote en vuile wonden na
wond reinigen en verbinden met het kind naar de huisarts of EHBO-post
gaan, waar de behandelend arts eventueel een vaccinatie zal geven.
Wat
kun je als kindercentrum doen
- melden bij de GGD
Opmerkingen
Vaccinatie
DKTP en DTP
maakt deel uit van het rijksvaccina�tiepro�gramma. Na 1 jaar neemt de
immuniteit tegen tetanus af. Na het oplopen van een wond, bepaalt een
arts of een herhalingsvacci�natie nodig is.
Terug
Tinea
capitis
Wat
is het
Tinea
capitis is een schimmelinfectie die voorkomt op de behaarde hoofdhuid.
Besmettelijk
is de aangedane huid van mens en dier.
Incubatietijd:
-
10 tot 21 dagen
Besmettelijkheid:
-
zolang de infectie aanwezig is
-
de aandoening is zeer besmettelijk
Ziekteduur:
-
onbehandeld jaren, behandeld enkele weken
Verschijnselen:
-
schilferige hoofdhuid met roze
plekken met een donkere rand (bij een donkere huid is er een lichte
verkleuring met een donkere rand)
-
afbrekende haren
Complicaties:
-
blijvende kale plekken indien
niet tijdig behandeld
Wat
kun je als leidster doen
-
strikt de hygi�neregels
opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
eigen handdoek, kleding,
beddengoed en kam of borstel gebruiken
-
kinderen met tinea capitis
geen verkleedspullen laten gebruiken
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
de ouders adviseren het
kind te laten behandelen
-
een onbehandeld kind
(of personeelslid) niet toelaten
op het kindercentrum
-
melden bij de GGD wanneer
er meerdere gevallen van tinea capitis zijn
Terug
Tuberculose
(TBC)
Wat
is het
Tuberculose
(tbc) is soms een besmettelijke infectieziekte meestal van de longen,
veroorzaakt door een bacterie. Tuberculose kan ook in andere orga�nen
voorkomen zoals in de nieren, gewrichten en hersenen. De longtuber�culo�se
komt het meest voor en kan open of gesloten zijn. Na een besmetting
wordt slechts 10 tot 15 procent van de mensen ziek. In de meeste gevallen
verloopt tuberculose na besmetting symp�toomloos. De bacteri�n kunnen
zich dan wel in allerlei organen vestigen en soms jaren later tot ziekte
leiden bij verminderde weerstand van de drager.
Besmettelijk is het vocht uit de longen, wanneer er sprake is
van open longtuberculose.
Incubatietijd:
-
8 weken tot levenslang
Besmettelijkheid:
-
de meest besmettelijke vorm
van tuberculose is de �open� longtuberculose waarbij het sputum van
de pati�nt veel besmettelijk materiaal bevat; bij de meeste gevallen
van tuberculose is dit niet het geval.
-
na starten van behandeling is
de pati�nt na 3 weken niet meer besmettelijk.
Ziekteduur:
-
langdurig
-
na starten behandeling een half
jaar.
Verschijnselen:
-
langdurige hoest
-
af en toe koorts
-
slechte eetlust
-
achterblijvende groei
-
hangerig zijn.
Complicaties:
-
zonder behandeling kan de ziekte zich naar andere organen verspreiden;
ook kan hersenvliesontsteking optreden.
Hoe
krijg je het
-
via de lucht (aanhoesten bij open tbc).
Wat
kun je als leidster doen
-
kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
zorgen voor ventilatie en regelmatig
luchten van ruimten
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
melden aan de GGD.
-
het kind niet toelaten gedurende
de eerste 3 weken na instelling van de therapie als het om een besmettelijke
(open) tbc gaat. Na die tijd of bij gesloten tbc bestaat geen grond
voor deze maatregel.
Opmerkingen
De
afdeling Tuberculosebestrijding van de GGD verricht bron- en contactonderzoek
en is behulpzaam bij de voorlichting aan opvoeders en personeel.
In
Nederland is er de laatste jaren een toename van het aantal pati�nten.
De ziekte wordt nog wel eens meegebracht uit andere delen van de wereld.
Vaccineren is mogelijk maar beschermt alleen tegen complicaties. In
Nederland vindt alleen vaccinatie plaats van kinderen die
jonger zijn dan twaalf jaar en van wie een van de opvoeders uit
een land komt waar tuberculose veel voorkomt. Dit heeft te maken met
familiebe�zoek. Onderzoek van risicogroepen vindt plaats op initiatief
van de afdeling Tuber�culosebestrijding van de GGD.
Terug
Verkoudheid
Wat
is het
Een
verkoudheid is een infectie van de bovenste luchtwegen, veroor�zaakt
door een virus.
Besmettelijk
is het slijm uit de neus- en keelholte.
Incubatietijd:
-
1 tot 3 dagen
Besmettelijkheid:
-
zolang de verkoudheid duurt
Ziekteduur:
-
gemiddeld 3 tot 7 dagen
Verschijnselen:
-
niezen en hoesten
-
snot uit de neus
-
keelpijn en hoofdpijn
-
soms koorts
Complicaties:
-
oorontsteking
-
keelontsteking
-
ontsteking van de bijholten
-
bronchitis
-
longontsteking
Hoe
krijg je het
-
via de lucht
Wat
kun je als leidster doen
-
kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke
hygi�ne)
-
strikt de hygi�ne maatregels
opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
de ruimten goed ventileren en
extra luchten
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
wanneer een kind echt ziek is naar huis laten gaan
Opmerkingen
10
tot 12 verkoudheden per jaar zijn normaal voor een kind. Als het kind
constant verkouden is, snurkt, uit de mond ruikt, slecht hoort of hangerig
blijft, is het verstandig de huisarts te raadplegen. Er kan dan sprake
zijn van een vergrote neusa�mandel of een allergie.
Terug
Vijfde
ziekte
Wat
is het
De
vijfde ziekte wordt veroorzaakt door het Humaan Parvo Virus. Het is
een onschuldige ziekte die spontaan geneest.
Besmettelijk
is het vocht uit de neus- en keelholte.
Incubatietijd:
-
1 tot 3 weken
Besmettelijkheid:
-
in de week voorafgaand aan de
huiduitslag of de gewrichtspijn; na het verschijnen van de symptomen
is de pati�nt niet meer besmettelijk
Ziekteduur:
-
1 tot 3 weken
-
bij vrouwen kunnen gewrichtsklachten
soms maandenlang aanhouden
Verschijnselen:
-
soms is het zo dat het kind
nauwelijks ziek is
-
lichte koorts
-
grote en kleine rode vlekken,
beginnend in het gezicht en zich versprei�dend over het hele lichaam;
de vlekken trekken na een week weg.
-
gewrichtsklachten met name bij
volwassen vrouwen
Complicaties:
-
ernstige complicaties zijn bij van te voren gezonde personen
zeldzaam
-
de ziekte kan gevaarlijk zijn voor het ongeboren kind, indien
de moeder in haar jeugd nooit de ziekte heeft doorgemaakt. Vrouwelijke
personeelsleden wordt aangeraden om voorafgaand aan de zwangerschap
te laten testen (in het bloed) of ze de �vijfde ziekte� hebben gehad.
Hoe
krijg je het
-
via de lucht
Wat
kun je als leidster doen
-
kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
zorgen voor venti�latie en regelmatig
luchten van de ruimten.
Wat
kun je als kindercentrum doen
- bij een bewezen geval is het belangrijk om zwangeren te
informeren; zij kunnen in zo�n geval beter niet het kindercentrum betreden
totdat 3 weken later nog steeds geen tweede geval geconstateerd is.
Terug
Waterpokken
Wat
is het
Waterpokken
zijn met vocht gevulde blaasjes, veroorzaakt door een virus.
Besmettelijk
zijn het vocht uit de blaasjes en het slijm uit neus- en keelholte.
Incubatietijd:
-
12 tot 21 dagen, gemiddeld 14
tot 15
Besmettelijkheid:
-
enkele dagen voor het opkomen van de blaasjes tot 6 dagen na
het verschijnen van de blaasjes. De kans dat andere kinde�ren zijn besmet,
voordat je ziet dat een kind de waterpokken heeft, is dus al zeer groot.
Ziekteduur:
-
de ziekte duurt ongeveer 7 dagen
en geneest spontaan.
Na genezing is men voor waterpokken levenslang immuun.
Verschijnselen:
-
in het begin lichte koorts, hoesten, hoofdpijn
-
na een paar dagen verschijnen kleine rode bultjes, waarop na
6 tot 12 uur blaasjes ontstaan, die erg kunnen jeuken
-
de blaasjes gaan open of drogen in; er ontstaan korstjes, die
na enige tijd afvallen
-
waterpokken zie je vooral op de romp, gezicht, tussen de haren
en in de mond.
Complicaties:
-
infectie van de huid door het
krabben (littekenvorming)
-
longontsteking
-
hersenvliesontsteking
-
oorontsteking
Hoe
krijg je het
-
via
de lucht
-
via direct contact met het vocht
uit de blaasjes
Wat
kun je als leidster doen
-
kinderen
hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
voorkomen
dat het besmette kind anderen kusjes geeft
-
vloeibare
zeep en papieren handdoekjes gebruiken
- de ruimten goed ventileren en extra luchten
Wat kun je als kindercentrum doen
-
aan ouders kenbaar maken dat er waterpokken heersen
Opmerkingen
Door
de grote, haast niet te voorkomen kans op besmetting en het meestal
milde verloop van waterpokken is thuis houden niet zinvol. Kinderen
onder de vijftien jaar met een gestoorde afweer die de ziekte niet hebben
doorgemaakt, dienen besmet�ting te voorkomen. Ook kunnen deze kinderen
in aanmer�king komen voor een snelle vaccinatie (binnen drie etmalen
na contact).
Terug
Wormen
�
Oxyuren
(aarsmaden)
Wat
is het
Het
gaat hier om witte wormpjes van 1 cm lang die in het darmkanaal leven.
's Avonds en 's nachts legt het wijfje eitjes rond de anus.
Besmettelijk
zijn de wormpjes en eitjes die op voorwerpen van gemeenschappelijk gebruik
kleven zoals speelgoed, toilet, deurkruk, etc., of onder de nagels na
krabben aan de billen.
Incubatietijd:
-
van 6 weken tot een aantal maanden
Besmettelijkheid:
-
onbehandeld is iemand continu
besmettelijk; de eieren kunnen buiten het lichaam nog 2 weken besmettelijk
blijven
-
na starten van behandeling is
de besmettelijkheid na enkele dagen over
Ziekteduur:
-
onbehandeld zeer lang
-
bij behandeling zijn de klachten
binnen enkele dagen over
Verschijnselen:
-
jeuk
-
en/of vage buik�klachten
-
en/of diarree.
-
kinderen die besmet zijn kunnen
lastig zijn (hinderlij�ke ongedurig�heid en onoplettendheid).
Complicaties:
-
geen
Hoe
krijg je het
-
via de mond; Door te krabben aan de anus raken nagels en vingers
besmet en zo komen de eitjes vaak weer in de mond terecht. Uit elk eitje
kan een nieuw wormpje ontstaan
-
via bijvoorbeeld kleding, beddengoed
en speelgoed kan ook de omge�ving gemak�kelijk besmet raken. Meestal
gaat de besmetting over op het hele gezin via toiletgebruik
-
via besmet voedsel.
Wat
kun je als leidster doen
-
strikt de hygi�ne maatregels opvolgen (protocol persoonlijke
hygi�ne)
-
vloei�bare zeep en papieren handdoekjes gebruiken (na het toiletgebruik,
voor het eten)
-
speelgoed en voorwerpen voor
gemeenschappelijk gebruik goed reinigen
-
nagels van het besmette kind
kort houden en borstelen
-
indien een kind wormpjes heeft, stel de opvoeders dan op de hoogte
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
ouders
adviseren het kind te laten behandelen
-
onbehandelde kinderen weren
van het kindercentrum
-
extra
(laten) reinigen van de sanitaire ruimte
Opmerkingen
Het
hele gezin wordt vaak meebehandeld met een anti wormen k�uur.
�
Spoelwormen
(Ascaris)
Wat
is het
Spoelwormen
van de mens zijn � 30 cm lang en leven vrij in de dunne darm.
Besmettelijk
is de met eitjes besmette grond.
Incubatietijd:
-
van ��n maand tot enkele maanden
Besmettelijkheid:
-
besmetting van mens op mens
is niet mogelijk; de eieren moeten eerst op de grond rijpen
-
de eieren zijn op de grond na
3 weken besmettelijk en kunnen nog jaren besmettelijk blijven
Ziekteduur:
-
onbehandeld heel lang
-
na behandeling verdwijnen klachten
binnen een maand
Verschijnselen:
-
verhoging
-
algemene malaise
-
buikpijn
-
prikkelhoest.
-
in zeldzame gevallen, afhankelijk
van het aangedane orgaan, allerlei bijzondere afwijkingen
Complicaties:
-
verstoppingen van de darm door grote hoeveelheden parasieten
Hoe
krijg je het
-
via de mond: bij spelen in een besmette zandbak of op een besmette
speelplek en door het eten van besmette en onvoldoende gereinigde groenten
en fruit.
Wat
kun je doen als leidster
-
honden en katten weren uit de
zandbak door een net over de zandbak te spannen
-
kinderen niet laten spelen op
terreinen waar honden en katten toegang hebben
Opmerkingen
Een
belangrijke maatregel om de ziekte in het algemeen in de hand te houden,
is het ontwormen van honden en katten.
Honden-
en kattenspoelwormen (toxocara) zijn kleiner dan die van de mens, de
eitjes rijpen sneller en blijven langer infektieus. Het volwassen stadium
wordt niet bereikt in de mens, maar de migratiefase kan embryo's in
alle organen brengen met plaatselijke ontstekingsverschijnselen. Bij
onderzoek bleken in Den Haag gemiddeld 11 procent van de kinderen besmet.
Terug
Wratten
Wat
zijn het
Wratten
zijn huidaandoeningen, veroorzaakt door verschillende virussen.
De
meest voorkomende wratten bij kinderen zijn: waterwratten
en gewone wratten.
Besmettelijk
zijn de wratten zelf.
Incubatietijd:
-
enkele weken tot maanden
Besmettelijkheid:
-
zolang de wratten aanwezig zijn
Ziekteduur:
-
wisselend
Verschijnselen:
-
Waterwratten:
kleine, glanzende parel�moerach�tige
verhevenheden van de huid, meestal onder de
oksel, in de knieholte en in de elleboog�plooi.
-
Gewone
wratten: vaste, bruine of
vleeskleurige, hoornach�tige knobbeltjes op de huid, meestal op de rug
van de hand en op vingers (bij nagelbijters komen ze vaak voor rond
de vingernagels) en op de voeten.
Hoe
krijg je ze
-
via direct contact (huid op
huid)
-
via besmette vloeren en materialen
Wat
kun je als leidster doen
-
direct en indirect contact met
wratten proberen te vermijden
-
kinderen met voetwratten niet
op blote voeten laten lopen
-
strikt de hygi�neregels opvolgen
(protocol persoonlijke hygi�ne)
-
vloeibare zeep en papieren handdoekjes
gebruiken
Wat
kun je als kindercentrum doen
- ouders aanraden het kind bij de huisarts te laten behandelen
Terug
Zesde
ziekte
Wat
is het
De
zesde ziekte wordt veroorzaakt door virus. Het is een onschul�dige ziekte
met huiduitslag die spontaan geneest.
Besmettelijk
is het vocht uit de neus- en keelholte.
Incubatietijd:
-
7 tot 17 dagen.
Besmettelijkheid:
-
vanaf het moment dat de koorts
opkomt, totdat de vlekken zijn verdwenen.
Ziekteduur:
-
ongeveer 1� week
Verschijnselen:
-
gedurende een paar dagen hoge koorts (boven de 39�C)
-
1 tot 2 dagen na het zakken van de koorts verschijnen er kleine
rode vlekjes op de romp (meestal niet op armen, benen en gezicht)
-
de ziekte komt vooral voor bij
kinderen tussen de 6 maanden en 3 jaar.
-
na doormaken van de ziekte is
men immuun
Complicaties:
-
geen
Hoe
krijg je het
-
via de lucht
Wat
kun je als leidster doen
-
kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
zorgen voor ventilatie en regelmatig
luchten van de ruimten.
Terug
Ziekte
van Pfeiffer (klierkoorts)
Wat
is het
Een
besmettelijke ziekte die door een virus wordt veroorzaakt.
Besmettelijk
is het speeksel.
Verschijnselen:
-
zwellingen van lymfeklieren
in de hals
-
koorts
-
keelontsteking
-
stijve nek
-
hoofdpijn
-
soms ook door misselijkheid
en braken.
-
in sommige gevallen wordt ook
de lever aangetast, waardoor moeheid en geelzucht kunnen ontstaan. Deze
ziekte komt het meest voor in de leeftijdsgroep van 10 tot 35 jarigen,
maar kan ook wel bij kleuters voorkomen
Hoe
krijg je het
-
via direct contact als zoenen
(�kissing disease�)
-
via indirect contact, bij gemeenschappelijk
gebruik van b.v. blikjes drinken of tandenborstels.
Wat
kun je als leidster doen
-
kinderen hoest- en niesdiscipline
aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
gemeenschappelijk gebruik van
bekers, tandenborstels e.d. afwijzen
Opmerkingen
Bij
deze ziekte kunnen pati�nten (vaak pubers en adolescenten) het advies
van hun huisarts krijgen een aantal weken te rusten. Een speciaal dieet
is niet nodig. Er dient rekening gehouden te worden met een langdurige
herstelperiode.
Terug
Zwemmerseczeem/voetschimmel
Wat
is het
Een
voetschimmelinfectie is een huidinfectie veroorzaakt door diverse schimmelsoorten,
die zich bij voorkeur ontwikkelen tussen de tenen en de vingers, maar
soms ook op nagels, oksels en huidplooien kunnen voorko�men. Een door
vocht verweek�te huid vormt een goede voedingsbodem voor de schimmels.
Besmettelijk
is de aangedane huid.
Incubatietijd:
-
onbekend
Besmettelijkheid:
-
zolang de infectie aanwezig is
Ziekteduur:
-
onbehandeld jaren, behandeld enkele weken
Verschijnselen:
-
kloofjes in de huid, met name
tussen de tenen
-
soms blaren gevuld met waterig
vocht
Complicaties:
-
zelden
Wat
kun je als leidster doen
-
strikt de hygi�neregels
opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)
-
eigen handdoek, kleding
en beddengoed gebruiken
-
na wassen of zwemmen de
huid goed nadrogen
-
kinderen met voetschimmel
niet op de blote voeten laten lopen
Wat
kun je als kindercentrum doen
-
de ouders adviseren het
kind te laten behandelen
-
melden bij de GGD wanneer
er meerdere gevallen van voetschimmel zijn
Terug
�
Zorgnetwerk Flevoland 2000
|