Kinderhandboek 0 - 4 jaar


Infectieziekten en andere besmettelijke aandoeningen

 

Algemene informatie  

Polio (kinderverlamming)

Vaccinaties  

Pseudo-croup  

Bof  

Ringworm  

Diarree  

Rodehond  

Difterie  

Roodvonk

Gordelroos

RSV  

Griep  

Schimmelinfecties  

Hand-, voet- en mondziekte  

Schurft  

Hepatitis A

Steenpuisten  

Hepatitis B  

Tekenbetenziekte/Lyme-ziekte

Herpes  

Tetanus  

Hersenvliesontsteking (meningitis)  

Tinea Capitis 

HIV infectie/AIDS

Tuberculose (TBC)

Kinkhoest  

Verkoudheid

Koortslip

Vijfde ziekte (erythema infectiosum)

Krentenbaard (impetigo)  

Waterpokken

Legionellose  

Wormen  

Mazelen  

Wratten  

Middenoorontsteking

Zesde ziekte (exanthema subitum)  

Ontstoken ogen

Ziekte van Pfeiffer (klierkoorts)

Papegaaieziekte (ornithose/psittacose)  

Zwemmerseczeem/voetschimmel  

 

Aan hoofdluis, zeer veel en vaak voorkomend, wordt een speciaal hoofdstuk (8) gewijd.


Algemene informatie

 In dit stuk vind je antwoord op vragen als:  

-  Om welke ziekte gaat het?                                                                                         
 -   mag het kind wel naar het kindercentrum?                                                                         -   bestaat er gevaar voor anderen?                                                                                     -   welke maatregelen kan het kindercentrum nemen om uitbreiding van de ziekte te voorkomen?            -   moeten we de GGD inschakelen?

 Niet uitsluitend de infectieziekten worden besproken, maar ook de aandoeningen die besmettelijk (kunnen) zijn en waarop dus bovenstaande vragen van toepassing zijn.

 Voorafgaande aan de beschrijving van de diverse infectieziekten vind je algemene informatie over:             
-   wat kun je als kindercentrum doen bij zieke kinderen
   
                                                         -    infectieziekten                                                                                                     -     infectieziektenbestrijding.

Tevens tref je informatie aan over het rijksvaccinatieprogramma.

 Wellicht ten overvloede wijzen we erop dat het zaak is dat ouders / verzorgers de huisarts inschakelen voor de behandeling van de meeste infectieziekten.

 

Wat te doen bij zieke kinderen?

Wanneer kunnen zieke kinderen naar het kindercentrum en wan�neer moeten zij thuisblijven? Dit is een vraag waar elk kindercentrum regelmatig mee te maken krijgt. Soms ontstaat er verzuim als ouders / verzorgers snel geneigd zijn hun kind thuis te houden. Ander�zijds gebeurt het ook dat een kind naar het kindercentrum komt en ziek blijkt te zijn.

Bij verzuim door ziekte spelen de volgende argumenten een rol:                                                             1. de gezondheid en het welbevinden van het kind.                                                                  2. de gezondheid van de andere kinderen.

1. de gezondheid en het welbevinden van het kind

De gezondheid van het (in lichte mate) zieke kind is minder snel in het geding dan velen denken. Voor kinderen met verho�ging (tot 38� C.) is het bijvoorbeeld niet schadelijk buiten te spelen. De meeste licht zieke kinderen kunnen best meedoen met de activiteiten Het ongemak dat ze daarbij ervaren bijvoorbeeld als zij een snotneus hebben of lichte pijn, hoeft hele�maal niet groter te zijn dan wanneer ze thuis waren gebleven.

Regelmatig maken de ouders / verzorgers zich zorgen over de lichamelijke kwetsbaarheid van hun kind. Zij hebben dan soms de neiging voorzichtig aan te doen.

Verzuim is zinnig als aan te geven is dat thuisblijven voordeel biedt boven naar het kindercentrum gaan.

Als het kind op het kindercentrum duidelijk merkbaar ziek wordt en de leidster meent dat het kind medische hulp nodig heeft, dient deze de ouders / verzorgers uiteraard direct te waarschuwen. Van elk kind zouden twee tele�foonnummers op het kindercentrum bekend moeten zijn. Bij de inschatting van de noodzaak ouders / verzorgers te waar�schuwen, zal het perso�neel terecht vaak aan de veilige kant blijven. Voorop staat geen risico te nemen.

Kinderen die zich niet lekker voelen, hebben vaak behoefte aan extra aandacht. Sommigen, ook afhankelijk van de situatie, wensen de aanwezigheid van de meest vertrouwde persoon.

Inspanning kan voor het zieke kind teveel worden.

In deze gevallen is het kind thuis beter op zijn plaats. Wanneer een kind zich prettig voelt, heeft dit ongetwijfeld enige invloed op het verloop van de ziekte.

Discussie ontstaat wanneer de leidster het beter vindt dat het kind thuis is en de ouders / verzorgers het kind naar het kindercentrum brengen. Overleg met hen is hierbij onontbeerlijk. Problemen doen zich voor als de leidster van oordeel is dat de ouders / verzorgers geen verantwoorde beslissing nemen. Deze hebben hierin de  eindverantwoordelijkheid. Ouders / verzorgers dwingen hun kind mee naar huis te nemen, kan alleen als het kindercentrum de directe verantwoording voor het kind in deze omstandigheden niet meer wil of kan dragen. Maak je zorgen over het kind wel goed aan de opvoeders duidelijk.

 Spreek als kindercentrum af hoe je omgaat met zieke kinderen in het algemeen en leg dit vast in het informatieboekje voor de ouders / verzorgers.!

2. de gezondheid van de andere kinderen

Bij besmettelijke ziekten kan, in bepaalde gevallen, de ge�zond�heid van de andere kinderen in het gedrang komen wanneer het zieke kind het kindercentrum bezoekt. Veel besmettelijke ziekten worden al overgedragen in de incubatietijd, zodat wering van een kind dat al ziek is vaak niet zinvol is. Bij veel ziekten, zoals onder meer verkoudheid en waterpokken, is het in het algemeen niet mogelijk en ook niet noodzakelijk om besmetting te voorkomen.

In uitzonderingsgevallen kan een kind door een aandoe�ning of medische behandeling extra kwetsbaar zijn voor een bepaalde ziekte. Het is dan soms zinvoller het kwetsbare kind tijdelijk thuis te houden dan het zieke kind te weren. Overigens is het de verantwoordelijkheid van de ouders/ verzorgers van een dergelijk kwetsbaar kind het kindercentrum hiervan op de hoogte te brengen. Het gaat hierbij niet om kinderen die 'snel kou vatten', maar om bijzondere, specialistische ziektebeelden!

Het is belangrijk om ouders / verzorgers op een duidelijke manier te informeren over een op het kindercentrum heersende besmettelijke ziekte. Daarmee voorkom je angst en geef je openheid over welke doeltreffende maatregelen er genomen kunnen worden. Soms is het vol�doende om alleen ouders / verzorgers die een kind in dezelfde groep hebben te informeren. De GGD kan het kindercentrum hierbij behulpzaam zijn.

Infectieziekten en besmetting

Infectieziekten zijn besmettelijke ziekten die kunnen ontstaan nadat micro-organismen het lichaam zijn binnengedrongen. Vaak zijn de binnendringers microscopisch kleine organismen zoals bacteri�n, virussen en schimmels. Ook ziekten door ongewenste parasieten zoals mijten, luizen en wormpjes worden vanwege het besmettelijke karakter tot de infectieziekten gerekend.

Micro-organismen dringen niet zomaar het lichaam binnen. Eerst moeten barri�res worden overwonnen zoals de huid en de slijmvliezen van mond, luchtwegen en ingewanden. Lukt het toch om binnen te komen, dan wil dat nog niet zeggen dat ziekte automatisch het gevolg is. Eerst moet de indringer voldoende gelegenheid hebben gehad om zich te vermeerderen.

 Besmettingsroute is de wijze waarop de overdracht van micro-organismen plaatsvindt. Dit kan door:

- direct contact via:        

- de lucht (inademen van besmette lucht)
- seksueel contact
- bloed/bloed contact  
- nauw onderling contact  

- indirect contact via:

-voedsel/water                                                             
- handen     
- materialen
- dieren  

Lichaamsafweer

Het lichaam heeft een systeem dat indringers tegenhoudt, aanvalt en uit de weg ruimt. Nadat een ziekteverwekker is binnengedrongen (besmetting), zetten reeds aanwezige en inderhaast gemaakte afweercellen en antistoffen de aanval in. Meestal is die aanval succesvol, zodat je je van veel binnendringers niet eens bewust wordt: de lichaamsafweer heeft dan de binnendringers al opgeruimd v��rdat je ziek wordt.

Het opbouwen van de afweerreactie kost enige tijd. Het afweersysteem loopt altijd achter op de binnendringer: eerst moet er een prikkel zijn dan komt de reactie. Van deze periode merk je meestal niets, maar de binnendringer kan zich vaak wel verspreiden naar andere mensen. De tijd die verloopt tussen de besmetting en het uitbreken van de ziekte noemt men incubatietijd.

Na genezing is er meestal een periode waarin je de ziekte niet opnieuw kunt krijgen, waarin je immuun bent. Bij een volgende besmetting met dezelfde ziekteverwekker, herkent de lichaams�afweer deze meteen en komt het afweersysteem extra snel op gang.

Het afweersysteem heeft als het ware onthouden om welke bacterie of welk virus het ging en kan de binnendringers onschadelijk maken voordat ze ziekte kunnen veroorzaken.

Bij vaccinaties bootst men een natuurlijke infectie na om immuniteit, soms langdurig, op te bouwen.

Infectieziektenbestrijding (vaccinatie, inentingen)

Bij een infectieziekte is behandeling van de pati�nt niet altijd noodzakelijk. Een van  de taken van de GGD is de ver�spreiding van infectieziekten tegen te gaan. De GGD doet dit door continu en actief op te sporen en actie te ondernemen. Zonodig stelt de GGD een onderzoek in naar de bron van de infectieziekte en naar de contac�ten van de pati�nt, een zogenoemd bron- en contactonderzoek.

De GGD adviseert over maatregelen die moeten worden genomen. Daarnaast geeft de GGD voorlichting aan de bevolking over de preventie en de risico's van infectieziekten.

Melden van infectieziekten

Om de hiervoor genoemde taak goed te kunnen uitvoeren, is het belangrijk dat bepaalde infectieziekten bij de GGD worden gemeld. Bij deze infectieziekten heeft de arts, die de ziekte heeft vastgesteld, een aangifteplicht.

Ook meldingen door niet-artsen zijn van groot belang.

Kindercentra moeten telefonisch mededeling doen aan de GGD van de volgende ziekten:

        -      meerdere gevallen van maag-darmproblemen, braken en / of diarree

     -      meerdere gevallen van huiduitslag  

      -      ieder geval van geelzucht  

     -       iedere ernstige aandoening van infectieuze aard

 Het is vanzelfsprekend niet de bedoeling dat kindercentra de rol van de arts overnemen. Deze heeft ten aanzien van het doen van aangifte een eigen verantwoordelijk�heid.

Infectieziekten die de huisarts moet melden bij de GGD:

Kinderverlamming, buiktyfus, virale hemorrhagische koorts, pest, hondsdolheid, miltvuur, botulisme, brucellose, cholera, difterie, bacillaire dysenterie, febris recurrens, gele koorts, hepatitis A, hepatitis B, hepatitis C, legionellose, leptospirose, malaria, meningokokkose, mazelen, ornithose, psittacose, paratyfus A, paratyfus B, paratyfus C, kinkhoest, Q-koorts, rode hond, trichinose, tuberculose,  vlektyfus, acute voedselvergiftiging en voedselinfectie.    

Weren van kinderen

Het is mogelijk dat in bepaalde gevallen kinderen geweerd moeten worden van het kindercentrum, bijvoorbeeld wanneer er geen behandeling wordt ingesteld, of wanneer de risico�s ook voor andere kinderen te groot zijn. Per ziekte wordt aangegeven of kinderen wel dan niet geweerd moeten worden. Het is aan te raden om in geval van twijfel altijd even contact op te nemen met de GGD.  

Terug


Vaccinaties

Het doel van vaccinaties is om complicaties van de ziekte te voorkomen en er voor te zorgen dat de ziekteverwekker uit de populatie verdwijnt. In ons lichaam worden dan onderdelen of producten van dode of verzwakte levende ziekte�verwekkers gebracht die een afweerreactie op gang brengen. Het afweersys�teem onthoudt tegelijkertijd om welke ziekteverwekker het gaat en kan bij een natuurlijke besmetting meteen reageren: we worden dan niet ziek.

 

Rijksvaccinatieprogramma

Tegen een aantal infectieziekten is bescherming mogelijk door vaccina�tie (inenting).

Deze vaccinaties vinden plaats in het kader van het zogeheten rijksvaccinatieprogram�ma en worden in de vroege jeugd gegeven.

De Provinciale Entadministratie houdt de registratie ervan bij en roept kinde�ren automa�tisch op.

De vaccinaties vinden plaats op het consultatiebureau, de GGD of in uitzonde�ringsgevallen bij de huisarts.

Sommige vaccinaties moeten enkele malen gegeven worden en soms na verloop van enige tijd ook weer herhaald worden. De afweer is namelijk pas na enkele vaccinaties voldoende opge�bouwd, bovendien kan na enkele jaren de afweer tegen bepaalde ziek�ten verminderen.

Kinderen vanaf vier jaar die, om welke reden dan ook, ��n of meer vaccinaties hebben gemist, kunnen bij de meeste GGD's alsnog worden inge�nt.

In een aantal gevallen is het verstandig een kind niet te laten inenten. Wanneer is dit het geval?

-   als het kind koorts heeft (meer dan 38,5 �C. bijvoorbeeld)

-   bij bepaalde ziekten van het afweersysteem zijn een aantal vaccinaties niet toegestaan. Vaccinatie gebeurt dan in over�leg met de behandelend arts.

In bevolkingsgroepen die op levensbeschouwelijke of ideologi�sche gronden vaccinatie afwij�zen, ziet men soms een beperkt aantal ziektegevallen optreden.

Het rijksvaccinatieprogramma (1999) ziet er als volgt uit:

 

     leeftijd:

        inenting:

             door wie:

2  maanden

DKTP 1 + Hib 1

Consultatiebureau/huisarts/GGD

3  maanden

DKTP 2 + Hib 2

Consultatiebureau/huisarts/GGD

4  maanden

DKTP 3 + Hib 3

Consultatiebureau/huisarts/GGD

11 maanden

DKTP 4 + Hib 4

Consultatiebureau/huisarts/GGD

14 maanden

BMR 1

Consultatiebureau/huisarts/GGD

4  jaar

DTP 5

Consultatiebureau/huisarts/GGD

9  jaar

DTP 6 + BMR 2

Consultatiebureau/huisarts/GGD


uitleg afkortingen:

DKTP  = difterie, kinkhoest, tetanus, polio

DTP    = difterie, tetanus, polio

BMR   = bof, mazelen, rodehond

Hib     = Haemophilus influenzae type b, (zie: hersenvliesontsteking)

Het hiervoor vermelde schema is het standaardschema. Er zijn diverse redenen om in bepaalde gevallen van dit schema af te wijken. Dit wordt per individu bepaald door de arts die vacci�neert.

Bijverschijnselen:

Bij sommige vaccinaties kunnen bijverschijnselen optreden. Deze zijn meestal licht van aard. Hieronder volgt een opsomming van de bijverschijnselen per inenting. Meer informatie hierover kan degene geven die de vaccinatie verzorgt.

 

Vaccinatie

  gelijke bijverschijnselen:

DKTP

- spierpijn en roodheid op de plaats van de prik  
- lichte temperatuurverhoging gedurende
maximaal 24 uur.

DTP

- spierpijn en roodheid op de plaats van de prik

BMR

- lichte temperatuurverhoging

- rode vlekjes over het lichaam

- pijnlijke gewrichten

Hib

- spierpijn en roodheid op de plaats van de prik

- lichte temperatuursverhoging

Terug



Bof

 Wat is het

 De bof is een ontsteking met zwelling van de oorspeekselklier veroorzaakt door een virus.

Besmettelijk zijn het speeksel en de urine.

 Incubatietijd:

-      12 tot 25 dagen, gemiddeld 18 dagen

 Besmettelijkheid:

-      5 dagen voor tot 9 dagen na de zwelling

  Ziekteduur:

-      1 tot 2 weken

 Verschijnselen:

-   dikke wang(en) en hals gedurende ongeveer 7 tot 10 dagen

-   pijn in of achter het oor, vooral bij kauwen of slikken

-   droge mond

-   soms koorts

-     soms hoofdpijn

De ziekte kan echter ook zonder verschijnselen verlopen

 Complicaties (komen zelden voor):

-      hersenvliesontsteking

-      alvleesklierontsteking

-      zaadbalontsteking. Bij zaadbalontsteking kan onvruchtbaarheid ontstaan; dit is bij kinderen zeldzaam, bij volwassen mannen is de kans op onvruchtbaarheid groter.

Na de bof is men waarschijnlijk levenslang immuun.

 

Hoe krijg je het

 -   via de lucht

 

Wat kun je als leidster doen

 -      de kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      de ruimten regelmatig luchten

 

Wat kan het kindercentrum doen

 -      melden bij de GGD

-      wanneer het kind ziek is, moet het thuis blijven

 

Opmerkingen

 Vaccinatie BMR maakt deel uit van het rijksvaccinatieprogramma.

Terug


Diarree

 Wat is het

Diarree is darmaandoening met plotseling optredende dunne ontlasting, vaak veroorzaakt door een virus, soms een bacterie.

Besmettelijk is de ontlasting en het speeksel.

Incubatietijd:

-      wisselend, afhankelijk van de veroorzaker

Besmettelijkheid:

-      zolang het virus of de bacterie wordt uitgescheiden, meestal enkele dagen

Ziekteduur:

-      meestal 2 tot 3 dagen

 Verschijnselen:

-   dunne tot waterdunne ontlasting, enkele malen per dag

-      misselijkheid

-      braken

-      koorts

 Complicaties:

-   uitdroging

 

Hoe krijg je het

 -   via de ontlasting

-      via besmet water of voedsel

-      via besmette handen, materialen enz.

-      via de lucht

 

Wat kun je als leidster doen

 -      strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      toiletten tussendoor reinigen en in ieder geval na diarree

-      bij mogelijk contact met ontlasting disposable plastic handschoenen dragen

-      vloeibare zeep en papieren handdoeken gebruiken

 

Wat kan het kindercentrum doen

   bij diarree met bloed en slijm het kind weren van het kindercentrum

-   melden bij de GGD, als er meer dan twee kinderen met ernstige diarree in ��n groep zitten.

 

Opmerking

Soms komt ook chronische diarree voor. Deze vorm van diarree wordt zelden veroorzaakt door een virus of bacterie. Chroni�sche diarree ontstaat soms door infecties elders in het lichaam, een afwijking aan de darm, antibiotica gebruik of vezelrijke voeding.

Terug


Difterie

 Wat is het

Difterie is een ernstige ontsteking in de keel en neus holte (soms van de huid) die wordt veroorzaakt door een bacterie.

Besmettelijk zijn het speeksel, keel- en neusslijm en wondvocht (bij huiddifterie).

Incubatietijd:

-      2 tot 5 dagen

 Besmettelijkheid:

-      verschilt per persoon

-      normaal binnen 2 weken

-      drager kan langer dan zes maanden bacterie uitscheiden

 Ziekteduur:

-   enkele weken tot maanden

 Verschijnselen:

-      symptoomloos

-      hangerigheid

-      ernstige keelklachten en grijzig beslag in keel of neus

-      pijn bij slikken

-      bij huiddifterie: zweren met grijzig beslag

Complicaties:

-      afsluiting van de luchtwegen

-      ontsteking aan het hart

-      verlammingen

-      overlijden

 

Hoe krijg je het

-      via de lucht

-      via nauw onderling contact (zoenen, wondvocht)

 

Wat kun je als leidster doen

-      de kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

 

Wat kan het kindercentrum doen

-   ieder geval van difterie bij de GGD melden

-   het kind niet toelaten zolang de kweek positief is. Er dient een nacontrole plaats te vinden.

 

Opmerkingen

De GGD verricht in dit kader bron- en contactonderzoek.

Vaccinatie DKTP en DTP maakt deel uit van het rijksvaccinatieprogramma.  

Terug


Gordelroos

 

Wat is het

Gordelroos zijn blaasjes, veroorzaakt door een lokale reactivering van het waterpokken virus bij dragers van dit virus.

Besmettelijk is het vocht uit de blaasjes. Bij personen die geen waterpokken hebben doorgemaakt kan besmetting met vocht uit de blaasjes leiden tot waterpokken.

Incubatietijd:

-      niet van toepassing ingeval van reactivering

-      12 tot 21 dagen voor personen die geen waterpokken hebben doorgemaakt

Besmettelijkheid:

-      1 tot 2 weken voor personen die geen waterpokken hebben doorgemaakt

Ziekteduur:

-      1 tot 2 weken

Verschijnselen:

-   blaasjes op een band op ��n li�chaamshelft, ��n lichaamsdeel of het gezicht.

-      hevige pijn in het aangedane gebied

 

Hoe krijg je het

-   via direct contact met het vocht uit de blaasjes; er ontstaan dan waterpokken

 

Wat kun je als leidster doen

-   de kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-   vloeibare zeep en papieren handdoekjes gebruiken

 

Opmerkingen

 Gordelroos komt op jeugdige leeftijd zelden voor.

Terug


Griep

 

Wat is het

Griep is een infectieziekte veroorzaakt door het influenzavirus.

Besmettelijk zijn speeksel en slijm uit neus- en keelholte.

 Incubatietijd:

-      1 tot 3 dagen

Besmettelijkheid:

-   1 dag voor tot 3 dagen na uitbreken van de ziekte

Ziekteduur:

-      1 tot twee weken

Verschijnselen:

-      koorts

-      hoofdpijn

-      keelpijn

-      hoesten en verkoudheid

-      pijnlijke spieren of gewrichten

-      algehele malaise

 Complicaties:

-      longontsteking

 

Hoe krijg je het

 -   via de lucht

 

Wat kun je als leidster doen

 -      strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-   de ruimten goed ventileren en extra luchten

 

Opmerkingen

 Het is het beste voor het kind dat het pas naar het kindercentrum komt als het helemaal beter is.

Kinderen met ernstige astma of bronchitis, suikerziekte of hartgebrek lopen meer risico tijdens het doormaken van de griep. Zij kunnen in overleg met de huisarts op kosten van de verzekering inge�nt worden.

Terug


Hand-, voet- en mondziekte

 

Wat is het

Hand-, voet- en mondziekte is een huiduitslag, veroorzaakt door een virus.  Vooral kinderen tot 10 jaar kunnen worden besmet.

Besmettelijk zijn neus-en keelslijm en de ontlasting.

Incubatietijd:

-      3 tot 5 dagen

Besmettelijkheid:

-      1 week

Verschijnselen:

-      combinatie van huiduitslag en blaren in de mond

-      vooraf gegaan door wat misselijkheid, braken en soms diarree en lichte koorts

-      daarna ontstaan er rode plekken die uiteindelijk grotere blaren worden

-   als deze blaren barsten, zijn het pijnlijke slijmvlieszweertjes

-      soms huiduitslag en blaasjesvorming op de vingers en in de handpalm en de voeten. Af en toe ook ode billen

Complicaties:

-   geen

 

Hoe krijg je het

 -      via de lucht

-      via direct contact met slijm en ontlasting

-      via besmette handen en materialen

 

Wat kun je als leidster doen

 -   strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-   kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-   speelgoed dagelijks huishoudelijk reinigen

-   de ruimten goed ventileren en extra luchten       

 

Wat kan het kindercentrum doen

 -   melden bij de GGD, wanneer er meer dan twee kinderen hand-, voet en mondziekte hebben

Terug


 Hepatitis A

Wat is het

Hepatitis A is besmettelijke geelzucht; het is een ontsteking van de lever die veroor�zaakt wordt door een virus.

Besmettelijk is de ontlasting.

Incubatietijd:

-      2 tot 8 weken

Besmettelijkheid:

-      vanaf 2 weken v��r tot 1 week na het geel worden.

Ziekteduur:

-   2 tot 4 weken

Verschijnselen:

-   syptoomloos (bij kleine kinderen)

-      koorts

-      gebrek aan eetlust

-      misselijkheid

-      pijn rechts in de bovenbuik

-      moeheid

-      na een paar dagen worden het oogwit en de huid geel

-   de urine krijgt een cola-achtige kleur

-      de ontlasting ziet er stopverfkleurig uit

-      De ernst van de ziekte neemt toe met de leeftijd. Onder de leeftijd van 6 jaar krijgt het kind zelden te maken met alle ziekteverschijnselen tegelijkertijd.

 Complicaties:

-      zelden

 

Hoe krijg je het

 -      via de ontlasting,

-      via besmet voedsel en water

-      via besmette handen en materialen

 

Wat kun je als leidster doen

 -      strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      vloeibare zeep en papieren handdoeken gebruiken

-      bij mogelijk contact met ontlasting disposable plastic handschoenen dragen

-      kind niet mee laten helpen bij klaarmaken of uitdelen van etenswaren

-      toiletten tussendoor reinigen, in ieder geval na ontlasting en tweemaal daags desinfecteren (protocol desinfecteren)

-      geen gemeenschappelijk servies of bestek gebruiken


Wat kan het kindercentrum doen

 -      ieder geval van Hepatitis A melden bij de GGD

-      het schoonmaakbedrijf inlichten omtrent de ziekte

-      de strenge hygi�ne maatregelen handhaven tot 8 weken na het laatste ziektegeval

 

Opmerkingen:

Indien er m��r dan 3 kinderen in ��n groep binnen ��n maand hepatitis A krijgen kan ervoor gekozen worden om de omgeving te beschermen door immunisatie met gamma globuline.

Vaak ziet men ongeveer 6 weken na de grote vakantie een ver�heffing van hepatitis A, na een bezoek aan een hepatitis A-gebied. Het is dus noodzakelijk zich te laten immuniseren of vaccineren wanneer men naar een hepatitis A-gebied gaat.

Terug


  Hepatitis B

Wat is het

 Hepatitis B is een ontsteking van de lever, welke veroorzaakt wordt door een virus (een ander type virus dan bij hepatitis A).

Besmettelijk zijn bloed, sperma en vaginaal vocht.

 Incubatietijd:

-   2 tot 6 maanden

Besmettelijkheid:

  zolang men het virus bij zich draagt

Ziekteduur:

-      6 weken tot 6 maanden

    Hierna is men in de meeste gevallen levenslang immuun.

 Verschijnselen:

-   De ziekte kan zowel met als zonder ziekteverschijnselen verlopen:

-   lichte koorts en moeheid kunnen enkele weken de enige klachten zijn

-   pijn rechts in de bovenbuik

-   misselijkheid

-   soms geelverkleuring van oogwit en huid

-   cola-kleurige urine en stopverfkleurige ontlasting.

Complicaties:

-      ernstige verstoring van de leverfuncties

-      chronisch dragerschap

-      mogelijk op den duur levercirrose

 

Hoe krijg je het

 -      via bloed/bloed contact

-      via (onbeschermd) seksueel contact

-      via besmette materialen

Het virus kan niet door de intacte huid heen dringen, wel door de slijmvliezen.

 

Wat kun je als leidster doen

 -   strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      contact met bloed vermijden en wegwerphandschoenen dragen bij bloederige ongelukjes en bloed�neuzen

-      het protocol hygi�nisch omgaan met bloed opvolgen

 Bij flinke bijtwonden altijd contact opnemen met de GGD!

 

Wat kan het kindercentrum doen?

-      ieder geval van Hepatitis B melden bij de GGD


Opmerkingen

Er is geen therapie, wel is vaccinatie mogelijk om de ziekte te voorkomen.

Baby's van moeders die met hepatitis B besmet zijn, worden na de geboorte gevaccineerd. De (huis)arts heeft aangifteplicht bij de GGD. De GGD verricht bron- en contactonderzoek.

Sommige mensen blijven het virus bij zich houden (dragers) en kunnen anderen besmetten, terwijl ze zelf geen klachten hebben en vaak niet weten dat ze drager zijn.

Terug


 Herpes

Wat is het

Een herpesinfectie is een (huid) aandoening die wordt veroorzaakt door een virus. Er zijn verschillende  herpes virussen die allen een andere (huid)infectie kunnen veroorzaken. Bij kinderen kunnen de volgende aandoeningen optreden:

 -      gordelroos

-      koortslip

-      waterpokken

-      ziekte van Pfeiffer

-      zesde ziekte

 

Deze aandoeningen zijn elders in dit stuk nader omschreven.


Hersenvliesontsteking (meningitis)

 Wat is het

Hersenvliesontsteking kan veroorzaakt worden door allerlei micro-organismen. Zoals de naam hersenvliesontsteking al zegt worden de vliezen rond de hersenen (en het ruggemerg) aange�tast. Hier bespreken we de bacteri�le en de virale vormen.

Een hersenvliesontsteking kan soms een complicatie zijn van een andere infectie zoals een gewone middenoorontsteking.

     Bacteri�le hersenvliesontsteking door de meningococ

 Wat is het

Deze meningitis wordt veroorzaakt door de meningococ bacterie. Deze kan een ontsteking geven van de hersen- en/of ruggemergvliezen of het bloed (sepsis).

Besmettelijk is het vocht uit de neus- en keelholte.

 Incubatietijd:

-      2 tot 10 dagen, meestal 3 � 4 dagen.

Besmettelijkheid:

-       tijdens een periode dat er zich ziektegevallen van deze meningitis voordoen (meestal in de winter) hebben meer dan 25% van alle mensen de bacteri�n in de keel.  Iedereen kan derhalve besmet worden of al besmet zijn, maar slechts weinigen worden daar ziek van. Mensen die zeer nauw contact hebben met een zieke (gezinsleden) lopen een iets verhoogd risico ook ziek te worden.

Ziekteduur:

-   1 � 2 weken

Verschijnselen:

-      plotselinge hoge koorts

-      hoofdpijn

-      sufheid

-      lichtschuwheid

-      misselijkheid

-      stijve en pijnlijke nek bij optillen van het hoofd (nekkramp).

-      soms ontstaat er bloedvergiftiging (sepsis) dit ziet men o.a. aan kleine puntbloedinkjes in de

huid. Dit zijn niet wegdruk�bare bloedinkjes in de huid ter grootte van een speldenknop. Het verloop van de ziekte is meestal ernstig van aard. Snelle diagnose door de huisarts en behandeling met o.a. antibiotica zijn bij deze ziekte van groot be�lang.

-      bij zeer kleine kinderen zijn de verschijnselen moeilijk te onderscheiden van andere ziekten.

Zuigelingen zijn algemeen ziek (drinken slecht, zien grauw) en prikkelbaar (ongewoon huilen, vooral bij het verwisselen van de luier, onwillekeurige schokjes van het lichaam).

Complicaties:

-      vooral bij te late ontdekking en dus behandeling kunnen bewusteloosheid en verlammingen

    optreden die dan onherstelbare beschadigingen kunnen veroorzaken.

 

Hoe krijg je het

 -   via druppelinfektie. Ongeveer ��n op de vijf � tien personen is drager van de meningococ-bacterie zonder dit te weten, want een drager is zelf niet ziek.

 

Wat kun je als leidster doen

 -      kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      oververmoeidheid van kinderen voorkomen: overver�moeidheid werkt vermin�dering van weerstand in de hand.

-      zorgen voor ventilatie en de ruimten regelma�tig luchten

-      ouders op tijd waarschuwen en vervolgens de huisarts bij sterke verdenking op hersenvliesontsteking.

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-      melden bij de GGD. Meningococcose is een aangifteplichtige ziekte. Daarnaast is de GGD  behulpzaam bij voorlichting aan opvoeders en personeel.

 

Opmerkingen

Meestal krijgen alleen de gezinsleden die in nauw con�tact komen met het kind medicijnen voor een (tijdelijke) bescher�ming tegen deze bacterie. Wanneer er op het kindercentrum ��n kind is gediagnostiseerd, is deze maatregel niet nodig omdat er geen aanwijzingen zijn dat er een verhoogd risico is.

 

     Bacteri�le hersenvliesontsteking door haemophilus influenza type b

Wat is het

Ontsteking van de vliezen van hersenen en/of ruggemerg door haemophilus influenza type b (hib-bacterie).

Besmettelijk is het vocht uit de neus- en keelholte.

Incubatietijd:

-      2 tot 10 dagen

Besmettelijkheid:

-      tijdens ziekteperiode; 24 � 48 uur na starten van behandeling is de zieke niet meer besmettelijk

-      gezien de hoge vaccinatie graad die er in Nederland onder kinderen inmiddels bereikt is, is de kans op besmetting in een kinderdagverblijf erg klein.

Ziekteduur:

-   1 � 2 weken

Verschijnselen:

-      plotselinge hoge koorts

-      hoofdpijn

-      sufheid

-      lichtschuwheid

-      misselijkheid

-      stijve en pijnlijke nek bij optillen van het hoofd (nekkramp).

Snelle diagnose door de huisarts en behan�deling met onder andere antibiotica zijn be�langrijk.

Complicaties:

-      vooral bij te late ontdekking en dus behandeling kunnen bewusteloosheid en verlammingen

    optreden die dan onherstelbare beschadigingen kunnen veroorzaken.

 

Hoe krijg je het

-   via druppelinfectie. De besmettelijkheid is niet groter wan�neer er een kind ziek is.

 

 

Wat kun je als leidster doen

-      kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      oververmoeidheid van kinderen voorkomen: overver�moeidheid werkt vermin�dering van weerstand in de hand.

-      zorgen voor ventilatie en de ruimten regelma�tig luchten

-      ouders op tijd waarschuwen en vervolgens huisarts bij sterke verdenking op hersenvliesontsteking.

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-      melden bij de GGD. De GGD is behulpzaam bij voorlichting aan opvoeders en personeel.

 

Opmerkingen

Vaccinatie tegen deze vorm van meningitis is mogelijk. De vaccinatie maakt deel uit van het rijksvaccinatieprogramma voor kinderen die geboren zijn na 1 april 1993. Voor kinderen die v��r 1 april 1993 zijn geboren, is op eigen verzoek en tegen betaling, vaccinatie mogelijk door de huisarts.

Tot de leeftijd van drie maanden is het kind beschermd door antistoffen van de moeder. Op vierjarige leef�tijd hebben de meeste kinderen een natuurlijke weerstand opge�bouwd.

 

     Virale hersenvliesontsteking

Wat is het?

Ontsteking van de hersenvliezen veroorzaakt door verschillende soorten virussen.

Besmettelijk is de ontlasting of het neus- en keelvocht; dit hangt af van om welk virus het gaat.

Incubatietijd:

-      2 tot 30 � 40 dagen, gemiddeld 7 tot 14 dagen

Besmettelijkheid:

-      afhankelijk van het virus

Ziekteduur:

  afhankelijk van het soort virus maar over het algemeen is er binnen 1 tot 3 weken genezing zonder blijvende klachten.

Verschijnselen:

-      algemeen ziek-zijn met koorts

-      spierpijn

-      hoofdpijn

-      misselijkheid

-      braken.

-      lichtschuwheid

-      nekstijfheid

Het verloop van de ziekte is meestal milder dan bij de bacteri�le versie.

Complicaties:

-   hersenontsteking met eventueel blijvende beschadigingen zoals spasticiteit; dit kan vooral voorkomen bij pasgeborenen en kinderen jonger dan ��n jaar.

 

Hoe krijg je het

Afhankelijk van het soort virus via

-      druppelinfektie of via

-      hand-mondcontact met besmette ontlasting.

De besmettelijkheid is niet groter wanneer er een kind ziek is.

 

Wat kun je als leidster doen

-      strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      gebruik maken van vloeibare zeep en papieren handdoeken.

-      kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      oververmoeidheid van kinderen voorkomen: overver�moeidheid werkt vermindering van weerstand in de hand.

-      zorgen voor ventilatie en het regelmatig luchten van ruimten.

-      tijdig waarschuwen van ouders en vervolgens huisarts bij sterke verdenking op hersenvliesontsteking.


  Wat kun je als kindercentrum doen

  -      melden bij de GGD. De GGD is behulpzaam bij voorlichting aan opvoeders en personeel. 

Terug


  HIV infectie/AIDS

  Wat is het

Een HIV infectie is een infectieziekte veroorzaakt door een virus (Humaan Immunodefici�ntie Virus). Dit virus tast het afweersysteem aan, waardoor men vatbaar is voor allerlei infecties. Op den duur leidt de ziekte tot AIDS (Acquired ImmunoDeficiency Syndrome).

Besmettelijk zijn bloed, sperma, vaginaal vocht en  moedermelk. HIV kan worden overgedragen van een HIV positieve moeder op haar kind, tijdens de zwangerschap en de bevalling.

Incubatietijd:

-      2 tot 6 weken

-      de periode tussen een HIV besmetting en de diagnose AIDS kan vari�ren van minder dan 1 jaar tot 15 jaar (bij kinderen tot 10 jaar)

Besmettelijkheid:

-   levenslang, met name:

-      in het begin van de infectie

-      bij afname van de afweer en toename van de symptomen

Ziekteduur:

-      levenslang

Verschijnselen:

-      vaak beginnend met griepachtige ziekte

-      bij zuigelingen vaak longontsteking, diarree en groei- of ontwikkelingsachterstand

-      bij groter kinderen longontsteking, andere infecties en leer- en gedragsmoeilijkheden

-      gevolgd door ernstige schimmel-, bacteri�le en virus infecties, hersenaandoening e.d.

Complicaties:

-      zie bij verschijnselen

-      overlijden

 

Hoe krijg je het

-      via bloed/bloed contact

-      via (onbeschermd) seksueel contact

-      via besmette materialen

-      van moeder op kind tijdens de zwangerschap en de bevalling en via de moedermelk

Het virus kan niet door de intacte huid heen dringen, wel door de slijmvliezen.

 

Wat kun je als leidster doen

-   strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      contact met bloed vermijden en wegwerphandschoenen dragen bij bloederige ongelukjes en bloed�neuzen

-      het protocol hygi�nisch omgaan met bloed opvolgen

-      een besmet kind normaal behandelen en opnemen in de groep

 

Wat kun je als kindercentrum doen?

-   altijd de privacy van het besmette kind of personeelslid waarborgen

-      voorkomen om afwijkende gedragregels op te stellen

-      goede voorlichting geven aan het personeel

-      de GGD inschakelen voor informatie en voorlichting                                                     

 

Opmerking

Vaak gebruiken HIV ge�nfecteerde personen veel medicijnen die in een vrij strak schema ingenomen moeten worden. Goede afspraken met ouders/verzorgers zijn van groot belang.

Terug


Kinkhoest

Wat is het

Kinkhoest is een besmettelijke uitputtende ziekte van de luchtwegen veroorzaakt door een bacterie.

Besmettelijk is het vocht uit de keelholte.

Incubatietijd:

-      7 tot 10 dagen, nooit langer dan 21 dagen.

Besmettelijkheid:

-      gedurende de eerste 4 weken van de ziekte

-      een behandeling met antibiotica brengt de besmettelijkheid terug naar 5 � 7 dagen na de start met de medicijnen

Ziekteduur:

-      beginnend met 1� 2 weken een gewone verkoudheid en zich niet lekker voelen.

-      daarna 2 weken een stadium met de voor kinkhoest zo typerende hoest

-      vervolgens nog enkele weken voortdurend met een normale hoest

Verschijnselen:

-   in het begin een gewone verkoudheid met niezen, lichte koorts en prikkel�hoest

-   vervolgens ontstaan hevige, plotseling opkomende hoestbuien, gepaard gaande met een gierend geluid (�kinken�) en het opgeven van taai slijm; het kind kan hierbij blauw aanlo�pen

-   hoestaanvallen bij eten, waarbij het voedsel wordt uitgebraakt

-   ook 's nachts treden uitputtende aanvallen op

-   het hoesten kan nog enkele weken blijven doorgaan.  

Complicaties:

-      longontsteking, deze kan dodelijk zijn.

-      hoe jonger het kind des te ernstiger zijn vaak de com�plicaties.

-   hersenbeschadiging kan optreden door zuurstofgebrek tij�dens de aanvallen.

 

Hoe krijg je het

 -   via druppelinfectie (aanhoesten).

 

Wat kun je als leidster doen

-      kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      zorgen voor ventilatie en regelmatig luchten van ruimten

 

Wat kan het kindercentrum doen

-      ouders informeren over de het v��rkomen van kinkhoest op het kinderdagverblijf en aanraden om ongevaccineerde baby�s en hoogzwangere vrouwen buiten het kindercentrum te houden

-      melden aan de GGD.  Het is een aangifte-plichtige ziekte.

 

Opmerkingen

Vaccinatie (DKTP) in het eerste levensjaar maakt deel uit van het rijksvaccinatie�pro�gramma. De bescherming hierdoor is tijdelijk: vermoe�delijk 4 tot 5 jaar. Daardoor kunnen gevacci�neerde kinderen de ziekte toch nog krijgen, zij het dat het verloop dan meestal veel milder is.

Er zijn meerdere virussen en bacteri�n, die een op kinkhoest gelijkend ziektebeeld kunnen veroorzaken. De hoestaanvallen zijn minder hevig en het karakteristieke gieren ("kinken") ontbreekt.

De bescherming door vaccinatie is niet bij iedereen 100% en niet levenslang.

Als de diagnose kinkhoest wordt gesteld, is de besmettelijke periode meestal grotendeels verstreken en heeft mogelijke besmetting al plaatsgevonden. Het is daarom niet zinvol kinde�ren van het kindercentrum te weren.

Aangezien de ziekte voor jonge zuigelingen ernstig kan verlopen is het zinvol om hen en vrouwen die op het punt staan te bevallen van het kindercentrum te weren.

Terug


Koortslip

Wat is het

Koortslip zijn blaasjes rond de mond, veroorzaakt door het herpes simplex virus.

Besmettelijk is het vocht in de blaasjes.

Incubatietijd:

-   2 tot 12 dagen, gemiddeld 4  

Besmettelijkheid:

-   7 tot 12 dagen

Ziekteduur:

-   1 tot 2 weken

Verschijnselen:

-      pijnlijke blaasjes rond de mond, gevuld met vocht; na enkele dagen springen ze open en ontstaat

    een korstje

 Complicaties:

  bij pasgeborenen: ernstige aandoeningen van het centrale zenuwstelsel en inwendige organen

 

Hoe krijg je het

-      via direct contact met het vocht uit de blaasjes

-      via besmette handen en materialen

 

Wat kun je als leidster doen

-      de kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      voorkomen dat het besmette kind anderen kusjes geeft

-      al het materiaal wat het kind in de mond heeft gehad, huishoudelijk reinigen

-      vloeibare zeep en papieren handdoekjes gebruiken

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-      de ouders / verzorgers adviseren het kind te laten behandelen door de huisarts

-      pasgeborenen onder de 4 weken niet in contact laten komen met het besmette kind

-      melden bij de GGD, wanneer er meer dan twee kinderen met een koortslip zijn

Terug


Krentenbaard (impetigo)

Wat is het

Dit is een oppervlakkige infectie van de huid, meestal rond de mond veroorzaakt door bacteri�n. De infectie zit meestal in het gezicht rond de neus of mond, maar kan zich ook op andere plaatsen voordoen. De aandoening begint met een blaasje, dat openbarst en waarop een honinggele korst ontstaat.

De plekken breiden zich uit, zodat het lijkt alsof het kind een baard van krenten heeft.

Incubatietijd:

-      1 tot enkele dagen

Besmettelijkheid:

-      zolang er vocht uit de blaasjes aanwezig is

Ziekteduur:

-      afhankelijk van de behandeling

  Verschijnselen:

-      blaasjes meestal rond de mond en/of de neus

-      wanneer de blaasjes openbarsten, ontstaat hierop een honinggele korst

-      jeuk

Complicaties:

-      door krabben kunnen ernstige infecties ontstaan

-      uitbreiding naar andere delen van het lichaam

 

Hoe krijg je het

-      via direct contact met de aangedane huid

-      via besmette handen; een kind kan zich zelf herbesmetten ten gevolge van krabben

-      via besmet speelgoed en materialen (bekers)

   

Wat kun je als leidster doen

-   het kind via de opvoeders naar de huisarts te sturen voor behande�ling

-   kinderen met een krentenbaard pas weer op het kindercen�trum te laten komen twee dagen na het starten van een antibio�tica behandeling of als de blaasjes zijn inge�droogd of de wond is bedekt

-   alles waar het kind mee in contact is geweest goed schoon te maken

-   het kind niet aan de plekken te laten krabben

-   strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-      ouders voorlichten over persoonlijke hygi�ne in de thuissituatie (handen wassen, nagels kortgeknipt houden, krabben vermijden).

Terug


Legionellose

Wat is het

Legionellose is een acute infectie van de bovenste luchtwegen veroorzaakt door een bacterie, die zich ophoudt in water.

Er zijn twee soorten: Legionellapneumonie en Pontiac Fever (Legionella griep)

Besmettelijk is het water, waarin de bacterie zich bevindt, dat ingeademd wordt.  

Incubatietijd:

-   Legionellapneumonie: 2 tot 10 dagen, gemiddeld 5 tot 6

-   Pontiac Fever            : 5 tot 66 uur, gemiddeld 24 tot 28 uur

Besmettelijkheid:

-     niet van mens tot mens

Ziekteduur:

-    wisselend

Verschijnselen:

-   geen symptomen

-      luchtweginfecties

-      hoofdpijn en spierpijn

-      diarree en braken

-      verwardheid

Complicaties:

-      longontsteking

-      nierfalen

-      leverstoornissen

 

Hoe krijg je het

-      via de lucht (inademing van in de lucht zwevende besmette waterdruppeltjes)

 

Wat kun je als leidster doen

-      zie hieronder

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-       direct melden aan de GGD

-       paniek voorkomen door voorlichting door of verwijzing naar GGD

-       regels omtrent sluiting van douches e.d. opvolgen

-       periodieke controle van het warm watersysteem laten uitvoeren

Opmerking

Een besmetting met de legionella bacterie verloopt dikwijls zonder duidelijke symptomen en wordt dan ook niet als zodanig herkend.

De ziekte komt het meest voor bij personen boven de 40 jaar en met name bij mannen. De ziekte is na een juiste en tijdige diagnose goed te behandelen.

Terug


Mazelen

Wat is het

 Mazelen is een zeer besmettelijke infectieziekte met huiduitslag veroorzaakt door een virus.

Besmettelijk is het vocht uit de neus- en keelholte.

De incubatietijd:

-      8 tot 13 dagen, gemiddeld 10 dagen

Besmettelijkheid:

-      de zieke is al 1 � 2 dagen voor de eerste verschijnselen besmettelijk voor anderen. Deze besmettelijkheid duurt voort tot 4 dagen na het begin van de huiduitslag.

-      mazelen is erg besmettelijk.

Ziekteduur:

-      ongeveer 2 weken en gaat vanzelf over.

Verschijnselen:

-   hoge koorts

-   neusverkouden

-   harde droge hoest

-   rode ogen (lichtschuw)

-   vlak voor de vlekken uitbreken knapt het kind wat op en de koorts zakt

-   nu verschijnen aan de binnenkant van de wangen rood omrande witte stippen

-   de koorts loopt weer op en er verschijnen rode vlekken achter de oren

-   de uitslag verspreidt zich over de rest van het lichaam

-   de vlekken worden groter, donkerder en vloeien in elkaar over.

Na de ziekte is men levenslang immuun.

Complicaties:

-   oorontsteking

-      longontsteking

-      hersenontsteking.

Deze complicaties kunnen zeer ernstige vormen aannemen.

 

Hoe krijg je het

-   via de lucht

 

Wat kun je als leidster doen

-      kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (zie protocol persoonlijke hygi�ne).

-      zorgen voor ventilatie en het regelmatig luchten van ruimten.

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-   melden bij de GGD. Mazelen is een aangifte-plichtige ziekte.

 

Opmerkingen

Vaccinatie (BMR) maakt deel uit van het rijksvaccinatieprogramma.

In Nederland is er in de tweede helft van 1999 weer een epidemie geweest met ongeveer 3000 gevallen. Dit waren voornamelijk kinderen onder de 15 jaar die om religieuze redenen niet gevaccineerd waren. Er vielen 3 doden tengevolge van ernstige complicaties.

Terug


Middenoorontsteking

Wat is het

Een middenoorontsteking is een plotseling optredende infectie van het middenoor, achter het trommelvlies. Deze ontste�king kan veroorzaakt worden door een bacterie of een virus.

Besmettelijk is het pus.

Incubatietijd:

-   2 tot enkele dagen

Besmettelijkheid:

-   zolang de pus aanwezig is

Ziekteduur:

-   afhankelijk van de behandeling

Verschijnselen:

-      koorts (bij zuigelingen niet altijd)

-      pijn (kind grijpt naar het oor)

-      vaak verkouden

-      kind huilt bij aanraking van het oor

Complicaties:

-      ontstaan van een loopoor, waarbij het trommelvlies is kapot gegaan en er stinkende pus uit het oor

komt wat er uit ziet als snot, niet te verwarren met oorsmeer, wat donkergeel is. De aanvankelijk aanwezige pijn en koorts nemen af. Het loopoor kan twee weken aanhouden.

-   een chronische middenoorontsteking met gehoorverlies als gevolg

-   infectie van het bot achter het oor

-   hersenvliesontsteking.

 

Hoe krijg je het

-      meestal op als complicatie van een verkoudheid. Vooral jonge kinderen kunnen er erg gevoe�lig  

     voor zijn

-      via direct contact met pus

-      via besmette handen en materialen

 

Wat kun je als leidster doen

-      strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      ouders het vragen het kind op te halen en naar de dokter te gaan. Een kind met een acute middenoorontsteking voelt zich veelal ziek en zal niet op het kindercentrum komen

-      regelmatig wegdeppen van het pus uit de oorschelp met een wattenbolletje

-      bij het verschonen het kind op een schone papie�ren onder�legger leggen en deze na gebruik meteen weggooien

-      alles waar het pus mee in contact is geweest goed schoon�maken

-      vloeibare zeep en papieren handdoekjes gebruiken

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-      ouders het vragen het kind op te halen en naar de dokter te gaan voor behandeling. Een kind met een acute middenoorontsteking voelt zich veelal ziek en zal niet op het kindercentrum komen

-      bij chronisch loopoor, na behandeling, strikt zijn in het opvolgen van de maatregelen hierboven beschreven

Terug


Ontstoken ogen

Wat is het

Een oogontsteking wordt veroorzaakt door een virus of bacterie.

Besmettelijk is het pus.

Incubatietijd:

  1 tot enkele dagen

 Besmettelijkheid:

-   zolang pus aanwezig is

Ziekteduur:

-      2 tot 14 dagen

Verschijnselen:

-   rode ogen

-   opgezette oogleden

-   gele of groene pus uit het oog

Complicaties:

-      littekenvorming in het oog, waardoor het gezichtsver�mogen kan worden aangetast (komt vooral

     voor wanneer er niet behandeld wordt.)

 

Hoe krijg je het

-      via direct contact met het pus

-      via besmette handen en materialen

 

Wat kun je als leidster doen

-      voorkomen dat kinderen in contact komen met besmet materiaal (beddengoed, aankleedkussen!)

-      strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      vloeibare zeep en papieren handdoekjes gebruiken

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-      ouders aanraden de huis arts te raadplegen

-      wanneer het kind niet behandeld wordt, mag het niet op het kindercentrum komen

 

Opmerking

Ontstoken ogen moeten niet verward worden met afscheiding uit de oogjes bij verstopte traanbuisjes, wat veel voorkomt bij baby�s. In dit geval is er geen sprake van een infectie en is er ook geen besmettingsgevaar voor andere kinderen.

Terug


Papegaaieziekte (ornithose/psittacose)

Wat is het

Papegaaieziekte komt vooral voor bij vogelhandelaren en men�sen, die in de pluimveeindustrie werken. Het kan ook voorkomen in thuissituaties wanneer duiven of andere vogels worden gehouden.

Besmettelijk zijn de gedroogde uitwerpselen van vogels (ontlasting, neus- en oogvocht)

Incubatietijd:

-   4 tot 15 dagen; gewoonlijk ongeveer 10 dagen

Besmettelijkheid:

-   zowel zieke als schijnbaar gezonde vogels kunnen langdurig, soms zelfs levenslang, besmettelijk zijn.

Ziekteduur:

-   ziekte kan acuut maar ook langzaam beginnen

Verschijnselen:

-      het begint meestal met een droge kuchhoest.

-      later krijgt men langdurig hoge koorts (40.5�C), met koude rillingen en spierpijn (voornamelijk rug en nek).

-      soms hoest men slijm op

-      komt huiduitslag voor en krijgt men last van

-      braken en/of diarree.

Complicaties:

-   bij ouderen kan de ziekte dodelijk verlopen ondanks dat de verschijnselen licht zijn

-      ernstige longproblemen

 

Hoe krijg je het

-   door het inademen van droge bestanddelen (ontlasting, neus- en oogvocht) van vogels bijvoorbeeld tijdens het schoonmaken van de kooien.

 

Wat kun je als leidster doen

-   houd geen vogels binnen de ruimte van het kindercentrum!

-   wanneer het kindercentrum buiten vogels houdt, moet ervoor gezorgd worden dat de kooien schoon zijn. Laat de dieren regelmatig controleren door een dierenarts.

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-      meld het aan de GGD. Het is een aangifteplichtige ziekte.

Terug


Polio (kinderverlamming)

Wat is het

Polio is een infectieziekte veroorzaakt door een aantal virustypen. Het virus kan het zenuwstelsel aantasten, waardoor verlammingen kunnen optre�den.

Besmettelijk is de ontlasting, soms ook het slijmvlies uit de keel.

Incubatietijd:

-      3 tot 35 dagen, gemiddeld 7 tot 14.

Besmettelijkheid:

-   enkele dagen voor en na het begin van de symptomen

Ziekteduur:

-   1 week tot langdurig (bij verlammingen)

Verschijnselen:

-   griepachtige klachten met wat koorts, verkoudheid, hoofdpijn en spier�pijn

-   misselijkheid en diarree

-   bij minder dan 1 procent van de besmette personen kunnen verlammingsverschijnselen van armen, benen en/of ademhalingsspieren optreden

Complicaties:

-      verlammingen (soms blijvend)

-      na jaren optreden van spierzwakte

 

Hoe krijg je het

-      via direct contact met ontlasting

-      via de lucht

 

Wat kun je als leidster doen

-      contact met ontlasting vermijden

-      strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      vloeibare zeep en papieren handdoekjes gebruiken

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-   direct melden bij de GGD (ook bij vermoeden) om plan van aanpak op te stellen

 

Opmerkingen

Sluiting van het kindercentrum heeft geen zin.

De GGD onderneemt samen met het kindercentrum de nodige actie, bij�voorbeeld door het geven van voorlichting aan de opvoeders. Daarnaast gaat de GGD na of de andere kind�eren voldoende zijn inge�nt. Revaccinatie kan zonodig plaatsvinden.

Vaccinatie (DKTP en DTP) maakt deel uit van het rijksvaccinatieprogramma.

Terug


Pseudo-croup

Wat is het

Pseudo-croup is een infectie van het bovenste deel van de luchtwegen veroorzaakt door een virus. Het kind kan de ziekte vaker krijgen als het daar gevoelig voor is.

Besmettelijk is het vocht uit de neus- en keelholte.

Verschijnselen:

-   verkoudheid

-   blafhoest

-   hese stem

-   soms koorts

-   meestal in de loop van de avond toenemende benauwdheid door zwelling van het bovenste deel van de luchtpijp. Het typerende geluid is de piepende inademing.

 

Hoe krijg je het

-   via de lucht

 

Wat kun je als leidster doen

-   het kind gerust stellen

-   tijdens de benauwdheidsaanval stomen, door bijvoorbeeld met het kind in de doucheruimte te gaan zitten met de warm-waterkraan open

-   als er na 15 minuten geen verbetering optreedt, meteen de huisarts bellen (het kan dan zijn, dat het kind een ontsteking van het strotteklepje heeft waardoor de lucht�pijp kan worden afgesloten en het kind stikt)

 

Opmerkingen

Regelmatig luchten verkleint de kans op pseudo-croup.

Er treden geen epidemie�n op omdat niet ieder kind gevoelig is voor pseudo-croup.

Na een aantal jaren groeien de kinderen, die met pseudo-croup aanvallen te maken hebben, er over heen.

Zie verder ook onder verkoudheid.

Terug


Ringworm

Wat is het

Ringworm is een huidinfectie, veroorzaakt door een schimmel en niet door een worm.

Besmettelijk is de aangetaste huid van mensen en dieren.

 Incubatietijd:

-   4 tot 10 dagen

Besmettelijkheid:

-   zolang de infectie aanwezig is

Ziekteduur:

-   onbehandeld jaren, behandeld enkele weken

Verschijnselen:

-   roze ringvormige plekken op de huid, soms droog, soms vochtig, meestal op de romp

Complicaties:

-      zelden

 

Wat kun je als leidster doen

-       strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-       eigen handdoek, kleding en beddengoed gebruiken

-       kinderen met ringworm geen verkleedspullen laten gebruiken

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-       de ouders adviseren het kind te laten behandelen

-       een onbehandeld kind niet toelaten op het kindercentrum wanneer de ringworm op een plek zit, die niet bedekt is door kleding

-       melden bij de GGD wanneer er meerdere gevallen van ringworm zijn

Terug


Rodehond

Wat is het

Rodehond is een infektieziekte met huiduitslag veroorzaakt door een virus.

Besmettelijk is het vocht uit de neus- en keelholte.

Incubatietijd:

-      2 tot 3 weken.

Besmettelijkheid:

-   van 5 dagen voor het verschijnen van de uitslag tot 5 dagen daarna

Ziekteduur:

-   de ziekteduur is enige dagen. Na het doormaken van de ziekte is men levenslang immuun.

Verschijnselen:

-   het kind is nauwelijks ziek, meestal is het wat verkouden

-   de rode uitslag begint in het gezicht en breidt zich snel uit over de rest van het lichaam. De vlekken lopen zo in elkaar over, dat het lijkt alsof het kind een egaal rode kleur heeft

-   de uitslag duurt een paar dagen

-   typerend zijn de opgezette klieren in de nek

-   meestal heeft het kind geen koorts.

Complicaties:

-      gewrichtsontsteking van voornamelijk pols- en vingergewrichten bij volwassenen

-      bij zwangeren in de eerste 4 tot 5 maanden van de zwangerschap is er een groot gevaar op besmetting van de foetus met ernstige afwijkingen bij het kind als gevolg hiervan (doofheid, hartafwijkingen, mentale achterstand, etc)

 

Hoe krijg je het

-   via de lucht

-    via de placenta

 

Wat kun je als leidster doen

-   kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      zorgen voor ventilatie en het regelmatig luchten van ruimten

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-      melden bij de GGD. Het is een aangifte-plichtige ziekte.

-      in overleg met de GGD is het zaak zwangere vrouwen die op het kindercentrum komen te waarschu�wen. Een mogelijkheid hiervoor is een waarschuwingsbrief op de toe�gangsdeur te plakken. Kinderen die in contact zijn geweest met een rodehondpati�nt mogen gewoon naar het kinder�centrum. Vrouwelijke leidsters dienen gevaccineerd te worden tegen rodehond als dit niet eerder is gebeurd.

Opmerkingen:

Vaccinatie BMR maakt deel uit van het rijksvaccinatiepro�gram�ma.

Nu bijna alle kinderen gevaccineerd worden tegen rodehond komt de ziekte bijna niet meer voor. Deze ziekte is voor kinderen vrij onschuldig, maar gevaarlijk voor de ongeboren vrucht van zwangere vrouwen. In de eerste vier maanden van de zwangerschap is het risico het grootst. Zwangere vrouwen die in contact zijn geweest met een rodehond-pati�nt dienen met hun huisarts te overleggen of er maatregelen genomen moeten worden.

Terug


Roodvonk

Wat is het

Roodvonk is een infectieziekte met huiduitslag die veroorzaakt wordt door een bacterie.

Besmettelijk is het vocht uit de neus-keelholte.

Incubatie�tijd:

-      2 tot 7 dagen.

Besmettelijkheid:

-   contact met deze bacterie is in de algemene bevolking niet te vermijden.

-      onbehandeld is de ziekte besmettelijk tot de vervellingen voorbij zijn.

-      bij behandeling met antibiotica is na 24 uur de besmettelijke periode voorbij.

Ziekteduur:

-   de ziekte duurt 10 tot 14 dagen.

Verschijnselen:

-   hoge koorts

-   keelpijn

-   hoofdpijn

-   braken

-   na 24 uur ontstaan kleine dieprode vlekjes beginnend in de liezen en zich verspreidend over het hele lichaam, behalve rond de neus en mond

-   de tong is eerst geheel beslagen, later geheel rood met puntjes (frambozen�tong)

-      na een paar dagen verbleekt de huiduitslag en begint de huid te vervellen, vooral aan de handen en voeten.

Complicaties:

-   dankzij de behandeling met antibiotica komen complicaties minder voor, zoals een nieraandoening of gewrichtsaandoening (acute reuma).

 

Hoe krijg je het

-      via de lucht

 

Wat kun je als leidster doen

-      kinderen hoest en niesdis�ci�pline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne).

-      zorgen voor ventilatie en het regelmatig luchten van ruimten.

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-   melden bij de GGD wanneer zich binnen tien dagen twee gevallen van roodvonk voordoen, of drie gevallen binnen een maand.

-   mits het kind behandeld wordt met een antibiotica kuur, is er geen reden om het kind te weren van het kindercentrum.

 

Opmerkingen:

In sommige gevallen verricht de GGD bron- en contactonderzoek.

Terug


RSV

Wat is het

RSV is een infectie van de luchtwegen veroorzaakt door het RS virus en komt meestal in de winterperiode voor.

Besmettelijk is het slijm uit de neus.

Incubatietijd:

-      2 tot 8 dagen, gemiddeld 5

Besmettelijkheid:

-   kort voor tot 3 weken na het uitbreken van de ziekte

Ziekteduur:

-   1 tot 3 weken

Verschijnselen:

-      hoesten

-      snot en verstopte neus

-      koorts

-      soms benauwdheid

Complicaties:

-      bronchitis

-      longontsteking

 

Hoe krijg je het

-   via de lucht

-      via direct contact met het neusslijm

-      via besmette materialen en handen

 

Wat kun je als leidster doen

-      kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      strikt de hygi�nemaatregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      vloeibare zeep en papieren handdoekjes gebruiken

-      besmet materiaal (speelgoed e.d.) reinigen

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-      ouders inlichten dat er RSV is vastgesteld, zodat deze alert kunnen zijn op de symptomen

 

Opmerkingen

Bij hele jonge kinderen kan de ziekte zeer ernstig verlopen. Bij oudere pati�ntjes verloopt deze ziekte vaak als een verkoudheid en wordt zelden de diagnose RSV gesteld.

Terug


Schimmelinfecties

Wat is het

Schimmelinfecties zijn infecties aan huid, haar en slijmvliezen, veroorzaakt door verschillende schimmelsoorten.

De infecties kunnen op diverse plaatsen op het lichaam voorkomen.

Bij kinderen kunnen de volgende aandoeningen optreden:

-      ringworm

-      zwemmerseczeem of voetschimmel

-      tinea capitis of hoofdschimmel

Deze aandoeningen zijn elders in dit stuk nader omschreven.

Terug


Schurft

Wat is het

Schurft is een besmettelijke huidziekte veroorzaakt door de schurftmijt.

De mijt graaft kleine gangetjes in de huid en legt daarin eitjes. De gangetjes zijn te zien als grillig verlopende streepjes, die soms wel 1,5 cm lang zijn.

Besmettelijk zijn de mijten en de eitjes.

Incubatietijd:

-      2 tot 6 weken bij een eerste besmetting

-      1 tot 4 dagen bij een herbesmetting

Besmettelijkheid:

-   zolang er mijten en eitjes aanwezig zijn

Ziekteduur:

-   zolang er niet behandeld wordt

Verschijnselen:

-      ernstige jeuk, met name �s avonds en �s nachts

-      huidafwijkingen en eczeemvorming op diverse plaatsen op het lichaam, meestal niet op de rug en bij volwassenen niet op het hoofd.

Complicaties:

-   ernstige huidinfecties

 

Hoe krijg je het

-      via direct contact: langdurig huidcontact (hand / hand, knuffelen e.d.)

-      via besmet beddengoed e.d.

 

Wat kun je als leidster doen

-      langdurig contact met besmet persoon vermijden

-      strikt de hygi�ne maatregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-      ouders adviseren met het kind naar de huisarts te gaan

-      het kind niet toelaten op het kindercentrum, wanneer het niet wordt behandeld

-      melden bij de GGD. In overleg met de GGD wordt verdere actie bepaald.

 

Opmerkingen

De GGD verricht bron- en contactonderzoek en verstrekt adviezen over verdere maatregelen. Er dient thuis zo snel mogelijk behandeling plaats te vinden met zalf, die verkrijgbaar is op recept van de arts. Huisgenoten moeten, ook al hebben zij geen verschijnselen, gelijktijdig worden meebehandeld.

Terug


Steenpuisten

Wat is het

Een steenpuist is een huidinfectie, veroorzaakt door een bacterie (de staphylococ).

Besmettelijk is het pus van de puist en het vocht uit de neus- en keelholte.

 Incubatietijd:

-   over het algemeen 4 tot 10 dagen

Besmettelijkheid:

-   zolang als de puist pus produceert

Ziekteduur:

-      zeer uiteenlopend

Verschijnselen:

-   een pijnlijke, rode en warme bult rond een haar�wortel.

-   in enkele dagen wordt de bult groter en ontstaat er een onderhuidse ontsteking met een zwarte punt die erg pijnlijk is.

Complicaties:

-   over het algemeen geen

 

Hoe krijg je het

-   via direct contact met pus van een pati�nt

-      via de lucht

-      men kan zichzelf via pus opnieuw besmetten.

 

Wat kun je als leidster doen

-      kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (zie protocol persoonlijke hygi�ne)

-      strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-   een kind met een steenpuist mag niet in een speelbadje met andere kinderen

-      zorgen voor een goede wondhygi�ne en hierbij plastic handschoenen dragen. De steenpuist dient        goed afgedekt te zijn om openstoten te voorkomen. Als de steenpuist open is, deze verbinden met gaasjes en volledig afplakken. De gaasjes regelmatig verschonen. Een steenpuist beslist niet uitdrukken, maar er met de handen vanaf blijven.

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-   ouders adviseren het kind te laten behandelen door de huisarts

Terug


Tekenbetenziekte/Lyme-ziekte

Wat is het

De ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie en wordt overgebracht door een teek.

Incubatietijd:

-   van 3 dagen tot 3 maanden; gemiddeld 16 dagen

Besmettelijkheid:

-   directe besmetting van mens op mens komt niet voor

Ziekteduur:

-   de uiteindelijke chronische lyme-ziekte is zeer langdurig

Verschijnselen:

  eerste stadium:

In het eerste stadium, de periode van 3 dagen tot 3 weken na de besmet�ting, vormt zich rond de tekenbeet een rode, ringvor�mige huiduitslag, die zich geleidelijk uitbreidt. Andere klachten die op kunnen treden zijn hoofdpijn, keelpijn, lymfekliervergrotingen, koorts en vermoeidheid.

-   tweede stadium:

In het tweede stadium, enkele weken tot maanden na de teke�nbeet, kan men last krijgen van uitstralende pijn in arm of been, een scheef�staand gezicht, dubbel zien, neiging tot flauwvallen en hartritme-stoornissen.

-   derde stadium:

In het derde stadium, maanden tot jaren na de infectie, kan er be�schadiging optreden van de gewrichten, wat gepaard gaat met pijn en zwelling.

Soms lijkt het alsof de eerste twee stadia worden overgesla�gen, waardoor een arts niet aan deze ziekte denkt.

Complicaties:

-      hersenontsteking

-      hartontsteking

-      oogontsteking

 

Hoe krijg je het

-   via de beet van de teek die met de bacterie is besmet

 

Wat kun je als leidster doen

-      de teek niet leeg �knijpen�, verdoven of uitbranden.

-      de teek zo snel mogelijk verwijderen door hem met een pincet zo dicht mogelijk bij de huid beetpakken en met een licht draaiende beweging eruit trekken; er zijn speciale tekenpincetten in de handel.

-      het wondje na verwijdering van de teek ontsmetten met jodium of alcohol 70%.

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-      bij verschijnselen die kunnen wijzen op deze ziekte dien je opvoeders te adviseren de huisarts te    raadplegen.

-   tekenbeten voorkomen! Dit kan door goed sluitende kleding en schoenen te dragen in dichtbegroeide plaatsen in bossen en parken, waar men direct contact heeft met het groen. Denk ook aan een hoofddeksel, ze vallen soms op het hoofd.

 

Opmerkingen

Een teek is een bruin-zwart insect van ongeveer drie milli�meter groot. De teken  

leven in bossen en struiken, het zijn parasieten: ze bijten zich vast in de huid van

mensen en dieren om bloed te zuigen.

De infecties vinden meestal plaats in de maanden juni, juli en augustus. Teken zijn in

de zomermaanden het meest actief.

Terug


Tetanus

Wat is het

Tetanus is een ziekte met stijfheid en kramp, veroorzaakt door een bacterie die via een diepe wond het lichaam binnen kan komen.

Besmettelijk zijn straatvuil, uitwerpselen en stof.

Incubatietijd:

-   1 dag tot enkele maanden, gemiddeld 3 tot 21 dagen

Besmettelijkheid:

-   niet besmettelijk van mens tot mens

Ziekteduur:

-   ongeveer 3 weken

Verschijnselen:

-      meestal beginnend met kaakkramp, soms met vage klachten als hoofdpijn en prikkelbaarheid

-      stijfheid op de plek van de verwonding en van nek-, buik- en rugspieren

-      soms koorts

  kramp van de ademhalingsspieren

Complicaties:

-      beschadiging van het centrale zenuwstelsel

-      optreden van botbreuken

-      longembolie, hartklachten

-      coma

 

Hoe krijg je het

-   door binnendringen van straatvuil e.d. via een diepe verwonding

 

Wat kun je als leidster doen

-      bij kleine wondjes wondreiniging toepassen en zonodig verbinden

-      bij grote en vuile wonden na wond reinigen en verbinden met het kind naar de huisarts of EHBO-post gaan, waar de behandelend arts eventueel een vaccinatie zal geven.

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-   melden bij de GGD

 

Opmerkingen

Vaccinatie DKTP en DTP maakt deel uit van het rijksvaccina�tiepro�gramma. Na 1 jaar neemt de immuniteit tegen tetanus af. Na het oplopen van een wond, bepaalt een arts of een herhalingsvacci�natie nodig is.

Terug


Tinea capitis

Wat is het

Tinea capitis is een schimmelinfectie die voorkomt op de behaarde hoofdhuid.

Besmettelijk is de aangedane huid van mens en dier.

Incubatietijd:

-   10 tot 21 dagen

Besmettelijkheid:

-   zolang de infectie aanwezig is

-      de aandoening is zeer besmettelijk

Ziekteduur:

-   onbehandeld jaren, behandeld enkele weken

Verschijnselen:

-      schilferige hoofdhuid met roze plekken met een donkere rand (bij een donkere huid is er een lichte

      verkleuring met een donkere rand)

-    afbrekende haren

Complicaties:

-      blijvende kale plekken indien niet tijdig behandeld

 

Wat kun je als leidster doen

-       strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-       eigen handdoek, kleding, beddengoed en kam of borstel gebruiken

-       kinderen met tinea capitis geen verkleedspullen laten gebruiken

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-       de ouders adviseren het kind te laten behandelen

-       een onbehandeld kind (of personeelslid) niet toelaten op het kindercentrum

-       melden bij de GGD wanneer er meerdere gevallen van tinea capitis zijn

Terug


Tuberculose (TBC)

Wat is het

Tuberculose (tbc) is soms een besmettelijke infectieziekte meestal van de longen, veroorzaakt door een bacterie. Tuberculose kan ook in andere orga�nen voorkomen zoals in de nieren, gewrichten en hersenen. De longtuber�culo�se komt het meest voor en kan open of gesloten zijn. Na een besmetting wordt slechts 10 tot 15 procent van de mensen ziek. In de meeste gevallen verloopt tuberculose na besmetting symp�toomloos. De bacteri�n kunnen zich dan wel in allerlei organen vestigen en soms jaren later tot ziekte leiden bij verminderde weerstand van de drager.

 Besmettelijk is het vocht uit de longen, wanneer er sprake is van open longtuberculose.

Incubatietijd:

-   8 weken tot levenslang

Besmettelijkheid:

-      de meest besmettelijke vorm van tuberculose is de �open� longtuberculose waarbij het sputum van de pati�nt veel besmettelijk materiaal bevat; bij de meeste gevallen van tuberculose is dit niet het geval.

-      na starten van behandeling is de pati�nt na 3 weken niet meer besmettelijk.

Ziekteduur:

-      langdurig

-      na starten behandeling een half jaar.

Verschijnselen:

-   langdurige hoest

-   af en toe koorts

-   slechte eetlust

-   achterblijvende groei

-   hangerig zijn.  

Complicaties:

-   zonder behandeling kan de ziekte zich naar andere organen verspreiden; ook kan hersenvliesontsteking optreden.

 

Hoe krijg je het

-   via de lucht (aanhoesten bij open tbc).

 

Wat kun je als leidster doen

-      kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      zorgen voor ventilatie en regelmatig luchten van ruimten

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-      melden aan de GGD.

-      het kind niet toelaten gedurende de eerste 3 weken na instelling van de therapie als het om een besmettelijke (open) tbc gaat. Na die tijd of bij gesloten tbc bestaat geen grond voor deze maatregel.

 

Opmerkingen

De afdeling Tuberculosebestrijding van de GGD verricht bron- en contactonderzoek en is behulpzaam bij de voorlichting aan opvoeders en personeel.

In Nederland is er de laatste jaren een toename van het aantal pati�nten. De ziekte wordt nog wel eens meegebracht uit andere delen van de wereld. Vaccineren is mogelijk maar beschermt alleen tegen complicaties. In Nederland vindt alleen vaccinatie plaats van kinderen die  jonger zijn dan twaalf jaar en van wie een van de opvoeders uit een land komt waar tuberculose veel voorkomt. Dit heeft te maken met familiebe�zoek. Onderzoek van risicogroepen vindt plaats op initiatief van de afdeling Tuber�culosebestrijding van de GGD.

Terug


Verkoudheid

Wat is het

Een verkoudheid is een infectie van de bovenste luchtwegen, veroor�zaakt door een virus.

Besmettelijk is het slijm uit de neus- en keelholte.

Incubatietijd:

-   1 tot 3 dagen

Besmettelijkheid:

-   zolang de verkoudheid duurt

Ziekteduur:

-   gemiddeld 3 tot 7 dagen

Verschijnselen:

-      niezen en hoesten

-      snot uit de neus

-      keelpijn en hoofdpijn

-      soms koorts

Complicaties:

-      oorontsteking

-      keelontsteking

-      ontsteking van de bijholten

-      bronchitis

-      longontsteking

 

Hoe krijg je het

-      via de lucht

 

Wat kun je als leidster doen

-   kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      strikt de hygi�ne maatregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      de ruimten goed ventileren en extra luchten

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-   wanneer een kind echt ziek is naar huis laten gaan

 

Opmerkingen

10 tot 12 verkoudheden per jaar zijn normaal voor een kind. Als het kind constant verkouden is, snurkt, uit de mond ruikt, slecht hoort of hangerig blijft, is het verstandig de huisarts te raadplegen. Er kan dan sprake zijn van een vergrote neusa�mandel of een allergie.

Terug


Vijfde ziekte

Wat is het  

De vijfde ziekte wordt veroorzaakt door het Humaan Parvo Virus. Het is een onschuldige ziekte die spontaan geneest.

Besmettelijk is het vocht uit de neus- en keelholte.

Incubatietijd:

-   1 tot 3 weken

Besmettelijkheid:

-      in de week voorafgaand aan de huiduitslag of de gewrichtspijn; na het verschijnen van de symptomen is de pati�nt niet meer besmettelijk

Ziekteduur:

-      1 tot 3 weken

-      bij vrouwen kunnen gewrichtsklachten soms maandenlang aanhouden

Verschijnselen:

-      soms is het zo dat het kind nauwelijks ziek is

-      lichte koorts

-      grote en kleine rode vlekken, beginnend in het gezicht en zich versprei�dend over het hele lichaam; de vlekken trekken na een week weg.

-      gewrichtsklachten met name bij volwassen vrouwen

Complicaties:

-   ernstige complicaties zijn bij van te voren gezonde personen zeldzaam

-   de ziekte kan gevaarlijk zijn voor het ongeboren kind, indien de moeder in haar jeugd nooit de ziekte heeft doorgemaakt. Vrouwelijke personeelsleden wordt aangeraden om voorafgaand aan de zwangerschap te laten testen (in het bloed) of ze de �vijfde ziekte� hebben gehad.

 

Hoe krijg je het

-   via de lucht

 

Wat kun je als leidster doen

-      kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      zorgen voor venti�latie en regelmatig luchten van de ruimten.

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-   bij een bewezen geval is het belangrijk om zwangeren te informeren; zij kunnen in zo�n geval beter niet het kindercentrum betreden totdat 3 weken later nog steeds geen tweede geval geconstateerd is.

Terug


Waterpokken

Wat is het

Waterpokken zijn met vocht gevulde blaasjes, veroorzaakt door een virus.

Besmettelijk zijn het vocht uit de blaasjes en het slijm uit neus- en keelholte.

Incubatietijd:

-      12 tot 21 dagen, gemiddeld 14 tot 15

Besmettelijkheid:

-   enkele dagen voor het opkomen van de blaasjes tot 6 dagen na het verschijnen van de blaasjes. De kans dat andere kinde�ren zijn besmet, voordat je ziet dat een kind de waterpokken heeft, is dus al zeer groot.

Ziekteduur:

-      de ziekte duurt ongeveer 7 dagen en geneest spontaan.

     Na genezing is men voor waterpokken levenslang immuun.

Verschijnselen:

-   in het begin lichte koorts, hoesten, hoofdpijn

-   na een paar dagen verschijnen kleine rode bultjes, waarop na 6 tot 12 uur blaasjes ontstaan, die erg kunnen jeuken

-   de blaasjes gaan open of drogen in; er ontstaan korstjes, die na enige tijd afvallen

-   waterpokken zie je vooral op de romp, gezicht, tussen de haren en in de mond.

Complicaties:

-      infectie van de huid door het krabben (littekenvorming)

-      longontsteking

-      hersenvliesontsteking

-   oorontsteking

 

Hoe krijg je het

-      via de lucht

-      via direct contact met het vocht uit de blaasjes

 

Wat kun je als leidster doen

-      kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      voorkomen dat het besmette kind anderen kusjes geeft

-      vloeibare zeep en papieren handdoekjes gebruiken

-   de ruimten goed ventileren en extra luchten

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-   aan ouders kenbaar maken dat er waterpokken heersen


Opmerkingen

Door de grote, haast niet te voorkomen kans op besmetting en het meestal milde verloop van waterpokken is thuis houden niet zinvol. Kinderen onder de vijftien jaar met een gestoorde afweer die de ziekte niet hebben doorgemaakt, dienen besmet�ting te voorkomen. Ook kunnen deze kinderen in aanmer�king komen voor een snelle vaccinatie (binnen drie etmalen na contact).

Terug


Wormen

     Oxyuren (aarsmaden)

Wat is het

Het gaat hier om witte wormpjes van 1 cm lang die in het darmkanaal leven. 's Avonds en 's nachts legt het wijfje eitjes rond de anus.

Besmettelijk zijn de wormpjes en eitjes die op voorwerpen van gemeenschappelijk gebruik kleven zoals speelgoed, toilet, deurkruk, etc., of onder de nagels na krabben aan de billen.

Incubatietijd:

-   van 6 weken tot een aantal maanden

Besmettelijkheid:

-      onbehandeld is iemand continu besmettelijk; de eieren kunnen buiten het lichaam nog 2 weken besmettelijk blijven

-      na starten van behandeling is de besmettelijkheid na enkele dagen over

Ziekteduur:

-      onbehandeld zeer lang

-      bij behandeling zijn de klachten binnen enkele dagen over

Verschijnselen:

-      jeuk

-      en/of vage buik�klachten

-      en/of diarree.

-      kinderen die besmet zijn kunnen lastig zijn (hinderlij�ke ongedurig�heid en onoplettendheid).

Complicaties:

-   geen

 

Hoe krijg je het

-   via de mond; Door te krabben aan de anus raken nagels en vingers besmet en zo komen de eitjes vaak weer in de mond terecht. Uit elk eitje kan een nieuw wormpje ontstaan

-      via bijvoorbeeld kleding, beddengoed en speelgoed kan ook de omge�ving gemak�kelijk besmet raken. Meestal gaat de besmetting over op het hele gezin via toiletgebruik

-   via besmet voedsel.

 

Wat kun je als leidster doen

-   strikt de hygi�ne maatregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-   vloei�bare zeep en papieren handdoekjes gebruiken (na het toiletgebruik, voor het eten)

-      speelgoed en voorwerpen voor gemeenschappelijk gebruik goed reinigen

-      nagels van het besmette kind kort houden en borstelen

-   indien een kind wormpjes heeft, stel de opvoeders dan op de hoogte


Wat kun je als kindercentrum doen

-       ouders adviseren het kind te laten behandelen

-       onbehandelde kinderen weren van het kindercentrum    

-       extra (laten) reinigen van de sanitaire ruimte

 

Opmerkingen

Het hele gezin wordt vaak meebehandeld met een anti wormen k�uur.

 

     Spoelwormen (Ascaris)

Wat is het

Spoelwormen van de mens zijn � 30 cm lang en leven vrij in de dunne darm.

Besmettelijk is de met eitjes besmette grond.

Incubatietijd:

-      van ��n maand tot enkele maanden

Besmettelijkheid:

-      besmetting van mens op mens is niet mogelijk; de eieren moeten eerst op de grond rijpen

-      de eieren zijn op de grond na 3 weken besmettelijk en kunnen nog jaren besmettelijk blijven

Ziekteduur:

-      onbehandeld heel lang

-      na behandeling verdwijnen klachten binnen een maand

Verschijnselen:

-      verhoging

-      algemene malaise

-      buikpijn

-      prikkelhoest.

-      in zeldzame gevallen, afhankelijk van het aangedane orgaan, allerlei bijzondere afwijkingen

Complicaties:

-   verstoppingen van de darm door grote hoeveelheden parasieten

 

Hoe krijg je het

-   via de mond: bij spelen in een besmette zandbak of op een besmette speelplek en door het eten van besmette en onvoldoende gereinigde groenten en fruit.

 

Wat kun je doen als leidster

-      honden en katten weren uit de zandbak door een net over de zandbak te spannen

-      kinderen niet laten spelen op terreinen waar honden en katten toegang hebben

 

Opmerkingen

Een belangrijke maatregel om de ziekte in het algemeen in de hand te houden, is het ontwormen van honden en katten.

Honden- en kattenspoelwormen (toxocara) zijn kleiner dan die van de mens, de eitjes rijpen sneller en blijven langer infektieus. Het volwassen stadium wordt niet bereikt in de mens, maar de migratiefase kan embryo's in alle organen brengen met plaatselijke ontstekingsverschijnselen. Bij onderzoek bleken in Den Haag gemiddeld 11 procent van de kinderen besmet.

Terug


Wratten

Wat zijn het

Wratten zijn huidaandoeningen, veroorzaakt door verschillende virussen.

De meest voorkomende wratten bij kinderen zijn: waterwratten en gewone wratten.

Besmettelijk zijn de wratten zelf.

Incubatietijd:

-      enkele weken tot maanden

Besmettelijkheid:

-   zolang de wratten aanwezig zijn

Ziekteduur:

-   wisselend

Verschijnselen:

-      Waterwratten: kleine, glanzende parel�moerach�tige verhevenheden van de huid, meestal onder de 

     oksel, in de knieholte en in de elleboog�plooi.

-      Gewone wratten: vaste, bruine of vleeskleurige, hoornach�tige knobbeltjes op de huid, meestal op de rug van de hand en op vingers (bij nagelbijters komen ze vaak voor rond de vingernagels) en op de voeten.

 

Hoe krijg je ze

-      via direct contact (huid op huid)

-      via besmette vloeren en materialen

 

Wat kun je als leidster doen

-      direct en indirect contact met wratten proberen te vermijden

-      kinderen met voetwratten niet op blote voeten laten lopen

-      strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      vloeibare zeep en papieren handdoekjes gebruiken

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-   ouders aanraden het kind bij de huisarts te laten behandelen

Terug


Zesde ziekte

Wat is het

De zesde ziekte wordt veroorzaakt door virus. Het is een onschul�dige ziekte met huiduitslag die spontaan geneest.

Besmettelijk is het vocht uit de neus- en keelholte.

Incubatietijd:

-   7 tot 17 dagen.

Besmettelijkheid:

-      vanaf het moment dat de koorts opkomt, totdat de vlekken zijn verdwenen.

Ziekteduur:

-   ongeveer 1� week

Verschijnselen:

-   gedurende een paar dagen hoge koorts (boven de 39�C)

-   1 tot 2 dagen na het zakken van de koorts verschijnen er kleine rode vlekjes op de romp (meestal niet op armen, benen en gezicht)

-      de ziekte komt vooral voor bij kinderen tussen de 6 maanden en 3 jaar.

-      na doormaken van de ziekte is men immuun

Complicaties:

-   geen

 

Hoe krijg je het

-   via de lucht

 

Wat kun je als leidster doen

-      kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      zorgen voor ventilatie en regelmatig luchten van de ruimten.

Terug


Ziekte van Pfeiffer (klierkoorts)

Wat is het

Een besmettelijke ziekte die door een virus wordt veroorzaakt.

Besmettelijk is het speeksel.

Verschijnselen:

-      zwellingen van lymfeklieren in de hals

-      koorts

-      keelontsteking

-      stijve nek

-      hoofdpijn

-      soms ook door misselijkheid en braken.

-      in sommige gevallen wordt ook de lever aangetast, waardoor moeheid en geelzucht kunnen ontstaan. Deze ziekte komt het meest voor in de leeftijdsgroep van 10 tot 35 jarigen, maar kan ook wel bij kleuters voorkomen

 

Hoe krijg je het

-      via direct contact als zoenen (�kissing disease�)

-      via indirect contact, bij gemeenschappelijk gebruik van b.v. blikjes drinken of tandenborstels.

 

Wat kun je als leidster doen

-      kinderen hoest- en niesdiscipline aanleren (protocol persoonlijke hygi�ne)

-      gemeenschappelijk gebruik van bekers, tandenborstels e.d. afwijzen

 

Opmerkingen

Bij deze ziekte kunnen pati�nten (vaak pubers en adolescenten) het advies van hun huisarts krijgen een aantal weken te rusten. Een speciaal dieet is niet nodig. Er dient rekening gehouden te worden met een langdurige herstelperiode.

Terug



Zwemmerseczeem/voetschimmel

Wat is het

Een voetschimmelinfectie is een huidinfectie veroorzaakt door diverse schimmelsoorten, die zich bij voorkeur ontwikkelen tussen de tenen en de vingers, maar soms ook op nagels, oksels en huidplooien kunnen voorko�men. Een door vocht verweek�te huid vormt een goede voedingsbodem voor de schimmels.

Besmettelijk is de aangedane huid.

Incubatietijd:

-   onbekend

Besmettelijkheid:

-   zolang de infectie aanwezig is

 

Ziekteduur:

-   onbehandeld jaren, behandeld enkele weken

 

Verschijnselen:

-      kloofjes in de huid, met name tussen de tenen

-      soms blaren gevuld met waterig vocht

 

Complicaties:

-      zelden

 

Wat kun je als leidster doen

-       strikt de hygi�neregels opvolgen (protocol persoonlijke hygi�ne)

-       eigen handdoek, kleding en beddengoed gebruiken

-       na wassen of zwemmen de huid goed nadrogen

-       kinderen met voetschimmel niet op de blote voeten laten lopen

 

Wat kun je als kindercentrum doen

-       de ouders adviseren het kind te laten behandelen

-       melden bij de GGD wanneer er meerdere gevallen van voetschimmel zijn  

Terug


� Zorgnetwerk Flevoland 2000