Handboek 12-19

Inhoudsopgave

Sociale Kaart
  Hoofdstuk 1 Algemene inleiding
 
Dit handboek is gemaakt door medewerkers van samenwerkende GGD'en uit het hele land. GGD'en hebben de wettelijke taak om te zorgen voor bescherming en bevordering van de gezondheid van de burgers in hun gemeenten (Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid).
Uit enquêtes (van het NIPO en het CBS) blijkt dat mensen zelf een goede gezondheid zeer waardevol vinden.
Gezondheid is echter niet iets dat een mens heeft of krijgt. Het is meer een toestand waarin men zich op een bepaald moment bevindt. Die gezondheidstoestand is het resultaat van verschillende bijdragen en inwerkende krachten. De WHO (World Health Organisation) gebruikt hiervoor het model van Lalonde (naar de voormalige Canadese minister van volksgezondheid). In dit model staat de onderlinge wisselwerking tussen verschillende factoren die de gezondheid beïnvloeden, de zogeheten gezondheidsdeterminanten, centraal.
  • Biologische factoren (erfelijke en aangeboren aandoeningen, beschadiging als gevolg van ziekte of ongeval).
  • Gedragsfactoren (leefstijl, leefwijze, (on)gezonde gewoonten).
  • Milieufactoren: fysieke omgeving (milieu-, luchtvervuiling, geluidshinder, woningkwaliteit, klimaat).
  • Maatschappelijke omgeving (sociale contacten, relaties, (on)veilig voelen, werkloosheid, discriminatie).

Gezondheidszorg: toegankelijkheid van aanbod van expertise en voorzieningen zoals ziekenhuizen, huisartspraktijken, medicijnen etc..
Al deze factoren hangen nauw met elkaar samen en beïnvloeden elkaar onderling. Dit complexe geheel bepaalt de gezondheid.
Een voorbeeld:
Als de biologische bagage "aanleg voor astma" (familiair) gecompenseerd wordt door een fysieke woonsituatie zonder stof, vocht, huismijt en luchtverontreiniging en als daarnaast de luchtwegen niet geplaagd worden door ongezond gedrag zoals roken en indien de gezondheidszorgvoorzieningen zorgdragen voor een goede voorlichting en medicijnen kan iemand met astma zich gezond voelen en normaal functioneren.
Dit voorbeeld maakt duidelijk dat mensen zelf verantwoordelijkheid dragen voor hun gezondheid, maar dat ook anderen in hun omgeving medeverantwoordelijkheid dragen (denk bijvoorbeeld eens aan meeroken). Ook de overheid heeft verantwoordelijkheid; dit bijvoorbeeld door voldoende voorzieningen, maatregelen tegen luchtverontreiniging etc. te bieden
Ook leerlingen kunnen, afhankelijk van hun leeftijd, geleidelijk aan steeds meer verantwoordelijkheid dragen voor hun eigen gezondheid; zij moeten dat wel leren. Opvoeders en docenten hebben daarom een belangrijke taak bij het bewaken en de overheid beschermende taken. De gezondheid van een kind is onontbeerlijk voor verdere groei en ontwikkeling, voor leer- en ontplooiingsmogelijkheden.

Deze GGD-wijzer met jongeren is bedoeld ter ondersteuning van al diegenen die in het "tweede milieu" van school medeverantwoordelijk zijn voor de gezondheid van leerlingen. De wijzer geeft uitleg, advies en verwijzingsmogelijkheden over gezondheid.

De biologische bagage uit het model van Lalonde is terug te vinden in deel A onder de hoofdstukken over normale groei en ontwikkeling, functiestoornissen en ziekten, alsmede onder aandoeningen.
De milieu-invloeden komen aan bod in deel B: Fysieke omgeving en veiligheid. In deel C: Maatschappelijke omgeving, gaat het om relaties waarbij de opvoeder een grote rol speelt.
Het gedrag komt aan de orde in deel D: leefstijl, waarbij ook gewoonten -goede en slechte- worden besproken.
De gezondheidszorg is te vinden in deel E met de rol van de GGD, maar ook met een praktische handleiding voor eerste hulp bij ongelukken.
De GGD-wijzer is zoals boven beschreven gemaakt door medewerkers van verschillende GGD'en, zonder hun medewerking was het onmogelijk om dit resultaat te bereiken. De kernredactie wil vanaf deze plaats alle medewerkers van harte bedanken voor hun bijdragen.