Onder impuls van hun leraar, Luc Philips, richtten enkele afgestudeerden van het Mechelse Conservatorium in 1956 het Mechels Miniatuur Teater (MMT) op. Op amper vier jaar tijd waren achtereenvolgens Jan Reusens, Alice Toen en Frans Dijck directeur. In de beginjaren nam het MMT mee het voortouw in het experiment van de kamertheaters, maar gaandeweg voer het een steeds populairder koers, niet in het minst nadat Manu Verreth in 1969 directeur werd. Nationale bekendheid verwierven de MMT-acteurs met de tv-serie 'De collega's' (BRT).
In 1997 volgde Guido Wevers Manu Verreth op als directeur. Wevers werd met zware financiële en infrastructurele problemen geconfronteerd, maar voerde desondanks een vernieuwingsoperatie door, die in het seizoen 2002-2003 tot een naamsverandering leidde. Voortaan heet het MMT 't Arsenaal. 

In 1967 richtte acteur en regisseur Herman Verschelden, samen met enkele vrienden, Keldertheater Malpertuis op. De keuze voor Tielt als standplaats was bewust, omdat ze ervan overtuigd waren dat cultuur niet mocht voorbehouden zijn aan mensen die in een grote stad wonen. Streefdoel van Malpertuis was om vernieuwend en experimenteel theater te maken. Binnen de repertoirekeuzes van het gezelschap viel de voorliefde voor werken met literaire inslag op. Jacky Tummers, Jo Gevers, Karst Woudstra en Dirk Tanghe zijn enkele van de regisseurs die bij Malpertuis actief waren.  
In 1994 werd een deel van de werking naar Oostende verplaatst, waar een tweede plateau, Malpertuis-aan-Zee, werd ingericht. Vier jaar later echter koos het gezelschap opnieuw resoluut voor Tielt, en nam het zijn intrek in de tot vlakke-vloertheater verbouwde bioscoop Movy in de Stationstraat. Sinds 2001 is acteur en regisseur Bob De Moor er artistiek leider. Herman Verschelden blijft actief bij het gezelschap betrokken als afgevaardigd beheerder en bezieler.

Uit onvrede met de bestaande repertoiretheaters stichtte Wilfried De Langhe in 1959 het amateurgezelschap Toneelgroep Vertikaal. Vertikaal profileerde zich, naar analogie met gelijkaardige kleinschalige initiatieven elders in Vlaanderen, als een typisch kamertheater, dat veel belang hechtte aan eigentijdse dramaturgie. In 1964 betrok het gezelschap een omgebouwde bioscoop in Melle. Vanaf 1966 werd Vertikaal gesubsidieerd als semi-professioneel gezelschap, vanaf 1975 volgens het theaterdecreet als professioneel 'experimenteel gezelschap'.
In 1980 verhuisde Vertikaal naar het centrum van Gent, een verhuizing die zware gevolgen had, o.m. voor de publieksopkomst. Directeur Ronnie Commissaris zocht daarop toenadering tot het veelbelovende Antwerpse gezelschap AKT van Ivo Van Hove en Jan Versweyveld. In 1984 fuseerden Vertikaal en AKT tot Akt-Vertikaal. Drie jaar later leidde een nieuwe fusie, met Het Gezelschap van de Witte Kraai, tot de oprichting van Toneelproducties De Tijd.

Het Brugse keldertheater De Korre werd opgericht in 1961, in aansluiting op de kamertheaters die tevoren in andere Vlaamse steden waren ontstaan. Het gezelschap werd in 1975 erkend als experimenteel theater, maar voer in de jaren daarop een steeds behoudender koers. In 1986 werd Robrecht De Spiegelaere aangesteld als directeur. De Nederlander Karst Woudstra werd huisregisseur, en voor het eerst ging het gezelschap op tournee. In 1993 werd Bob De Moor artistiek leider en verhuisde het gezelschap naar een ruimer gebouw. In 2000 werd de naam De Korre gewijzigd in Het Net, en werd De Moor opgevolgd door huidig artistiek leider Josse De Pauw.

Toneelgezelschap Ivonne Lex (T.I.L.) werd opgericht in Brussel in 1969 op initiatief van KVS-actrice Ivonne Lex. In 1972 vond het gezelschap onderdak in Antwerpen. Lex vond het belangrijk om als theatergezelschap naar de mensen toe te gaan en een zo breed mogelijk publiek aan te spreken, vandaar het uitgesproken reizende karakter van de groep. In haar repertoirekeuzes stond de - vaak literaire - tekstkwaliteit van de stukken voorop. Na het overlijden van Ivonne Lex in 1996 namen Frans Maas en Catrien Hermans het roer over. Datzelfde jaar besliste de Vlaamse Gemeenschap de structurele subsidiëring van T.I.L. stop te zetten. Enkele jaren later nam het gezelschap een nieuwe start onder de naam Theater Het Klokhuis.

In 1950 richtten een aantal studenten van de Gentse Koninklijke Toneelschool, onder wie Walter Eysselinck, Rudi Van Vlaenderen en Roger De Wilde, samen met hun leraar Dré Poppe, Toneelstudio ’50 op. Hun doel was te experimenteren met eigentijdse Vlaamse en buitenlandse stukken, en Gent opnieuw een eigen professioneel theater te bieden, een lacune die na de Tweede Wereldoorlog ontstaan was. Vanaf 1955 vond dit eerste Vlaamse kamertheater onderdak in een oude kelder in de Hoogpoort, en zo werd de Studio beter bekend als Keldertheater Arca. In die periode introduceerde Arca stukken van auteurs als Beckett en Ionesco in Vlaanderen.
In 1968 namen Jo Decaluwe en Jean-Pierre De Decker het directeurschap van Arca over. De Decker zocht in 1972 andere oorden op. Decaluwe opteerde enkele jaren later (tijdelijk) voor een nieuwe naam, Nationaal Eigentijds Teater (NET), die werd kracht bijgezet door een verhuizing naar een nieuwe ruimte in de St.-Widostraat. In de jaren '80 kende Arca een dubbele bloeiperiode, eerst met Pol Dehert en Herman Gilis, vervolgens met Jappe Claes en Jos Verbist als huisregisseurs. Op 1 juli 2001 fuseerde Arca met het NTG tot Publiekstheater Gent, en hield het op te bestaan.

Archiefbeschrijving

Het archief van Arca wordt bewaard in het AMVC-Letterhuis. Klik hier om naar de archiefbeschrijving te gaan.